Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[71] C K L G H A D B E F
[72] C D A B E
[73] B A E C D
[74] a d c e b
[75] c d f g a e b
[76] A B C
[77] E F G A B C D H K
[78] f e c d a b
[Figure 79]
[80] o a e b g f n d m l k h
[81] p q r d t ſ e
[82] a c d @
[83] H B D L M K G F C E N A
[84] Pr@ma. C A B D
[85] Secun da. E
[86] Tertia F
[87] Tertia. G
[88] MERIDIES. Aequinoctij circulus. Orizon ſeu Fin@tor uiſus, ſeu Limen uiſus. Orizon ORIENS. OCCIDENS circulus Poſitionis. circulus Poſitionis. SEPTEN TRIO. 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 43 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99 102 105 108 111 114 117 120 123 126 129 132 135 138 141 144 147 150 153 156 159 162 165 168 171 174 177 180 183 186 189 192 195 198 201 204 207 210 213 216 219 222 300 303 306 309 312 315 318 321 324 327 330 333 336 339 342 345 348 351 354 357 360
[89] A B 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
[90] 10 20 30 40 50 60 65
[Figure 91]
[92] Frigula. Habitabilis Borea@is. Ecliptica Tor ri da Habitabilis Auſhalis. Frigida. 23{1/2} c 23{1/2} g 43 m 23{1/2} b 23{1/2} n 43 f 23{1/2} d 23{1/2} h 43 l 23{1/2} a 23{1/2} k 43 47 47
[93] a d e f g c b
[94] c a b e f d
[95] A E C D G H M N L B F
[96] A B C V E D
[Figure 97]
[98] a d c b e
[99] Arcticus Orient. Occides. Antarcti. c a b d
[100] @ e f d g c a
< >
page |< < (xlvij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <pb o="xlvij" file="0103" n="103" rhead="ſachen/ Das erſt bůch."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1849" xml:space="preserve">Im bach leſch ich den durſte mein/</s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1850" xml:space="preserve">Mitt waſſer ſieß ſo ſpringt gar fein.</s>
            <s xml:id="echoid-s1851" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1852" xml:space="preserve">Diſe ding zeigẽd an/ dz dz letzſt getriben wirt durch dz vorgend/ vyl mehr
              <lb/>
            dañ das erſt durch das nochgende. </s>
            <s xml:id="echoid-s1853" xml:space="preserve">darum̃ ſoll man ſagen/ das waſſer lauffe
              <lb/>
            geleich zů obereſt vñ am boden/ in den geleichen runßẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1854" xml:space="preserve">dañ weil dz auß dem
              <lb/>
            känel faret lauffẽd die theil auch geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1855" xml:space="preserve">vñ weil es auch võ nöten were dz es
              <lb/>
            niderer oder höher ſein ſolte. </s>
            <s xml:id="echoid-s1856" xml:space="preserve">wölches doch nitt beſchicht/ es ſeye dann der
              <lb/>
            runß vngeleich/ oder es wäye der wind. </s>
            <s xml:id="echoid-s1857" xml:space="preserve">deßhalben habend die alten weyßli-
              <lb/>
            chẽ die känel mitt einem pflaſter oder täffel gemachet/ dz waſſer außzůthei-
              <lb/>
            len. </s>
            <s xml:id="echoid-s1858" xml:space="preserve">Dañ wo die wind etwas ſchaden mechten/ ſo nützend ſie auch. </s>
            <s xml:id="echoid-s1859" xml:space="preserve">Deßhalbẽ
              <lb/>
            iſt offenbar wo ettliche wind ſtätig ghond/ das etlich mehr entpfahen/ etli-
              <lb/>
            che aber min{der} dañ ſie ſolten. </s>
            <s xml:id="echoid-s1860" xml:space="preserve">Es ligt auch vyl darã/ ob mã dz waſſer von {der}
              <lb/>
            ſeytẽ/ o{der} dẽ außlauff nem̃e. </s>
            <s xml:id="echoid-s1861" xml:space="preserve">doch ligt weniger hieran/ die weil Frontinus an
              <lb/>
            zeigt/ dz zů Keyſers Nerue zeytten/ die Römer ſo liederlichen ſeyend mitt
              <lb/>
            dem waſſer vm̃gangen/ das ſie vm̃ das halb gefälet haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s1862" xml:space="preserve">Es ligt auch vyl
              <lb/>
            daran/ ob man es durch ein rören laſſet lauffen/ ſo der mehrenteil auß dem
              <lb/>
            metall gemachet iſt/ oder auß jrdenem geſchirr/ oder auß einem höltzenẽ kä
              <lb/>
            nel. </s>
            <s xml:id="echoid-s1863" xml:space="preserve">dañ die habẽd kein vnderſcheyd von wegen der matery/ ſonder daß der
              <lb/>
            känel (wie vorgeſagt) nitt beſchloſſen iſt/ vnd den blaßt außlaſſet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1864" xml:space="preserve">Doch füe
              <lb/>
            ret man der mehrentheil die waſſer durch reüchel vnnd tören/ dañ der känel
              <lb/>
            ſpreyttet das lauffend waſſer voneinanderen/ oder nim̃et es gar an ſich/ dz
              <lb/>
            es alſo kein abtheilung/ ſonder ein leittung des waſſers iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s1865" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1866" xml:space="preserve">Deßhalben gebrauchend ſich die leütt ein yeder für ſich ſelbs des waſſers
              <lb/>
            auß den teüchlen vnnd rören/ vnnd nitt auß den känelen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1867" xml:space="preserve">Es ligt auch vyl
              <lb/>
            doran wie man das geſchirr vñ dẽ kelch oder zapffen richte/ als Frontinus
              <lb/>
            ſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1868" xml:space="preserve">Wañ man den zapffen richtet/ můß man acht haben/ dz man den nach
              <lb/>
            der linien ordne/ das man auch nitt des einen höher/ des anderen niderer ſe
              <lb/>
            tze. </s>
            <s xml:id="echoid-s1869" xml:space="preserve">der niderſt zeucht mehr/ {der} oberſt minder/ dañ des waſſerslauff wirt von
              <lb/>
            dem vnderen an ſich gezogen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1870" xml:space="preserve">Alſo ſagt er. </s>
            <s xml:id="echoid-s1871" xml:space="preserve">Damitt du aber verſtandeſt was
              <lb/>
            ein kelch/ rören/ greblin/ caſtell/ vnd liecht ſeye/ ſolt du wüſſen das fiſtula
              <lb/>
            die teüchel/ runde rören/ vnnd hole hörner ſeind/ wie mã auch zapffẽ an die
              <lb/>
            faß machet den wein harauß zů laſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1872" xml:space="preserve">das theil aber ſo inwendig ler ſthet/
              <lb/>
            durch wölches dz waſſer oder {der} wein außlauffet dz heiſſet dz liecht/ wölches
              <lb/>
            weil es lär iſt/ durch diſes dz liecht an ſich nim̃et. </s>
            <s xml:id="echoid-s1873" xml:space="preserve">an die rören o{der} zapffen ſe-
              <lb/>
            tzet man die kelch/ wie Frontinus ſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1874" xml:space="preserve">doch ſeind auch an etlichen rören kein
              <lb/>
            kelch gethon worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s1875" xml:space="preserve">Diſe rören neñet man die auffgelöſten/ vñ wie es dem
              <lb/>
            waſſerman gefallet/ mag man ſie weytt oder eng machen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1876" xml:space="preserve">Deßhalben iſt der
              <lb/>
            Calix o{der} kelch/ dz auſſereſt theil an der rörẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1877" xml:space="preserve">Der Vlpianus ſagt l.</s>
            <s xml:id="echoid-s1878" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1879" xml:space="preserve">ff. </s>
            <s xml:id="echoid-s1880" xml:space="preserve">de ex
              <lb/>
            tra ord. </s>
            <s xml:id="echoid-s1881" xml:space="preserve">action. </s>
            <s xml:id="echoid-s1882" xml:space="preserve">parag. </s>
            <s xml:id="echoid-s1883" xml:space="preserve">de riuis oder von bechen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1884" xml:space="preserve">Der bach iſt ein orth ſo noch
              <lb/>
            der lenge verfaſſet iſt/ durch wölches das waſſer lauffet/ ſo den nam̃en von
              <lb/>
            dem rinnen hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1885" xml:space="preserve">Specus aber iſt ein orth/ von dem man beſicht/ dannen
              <lb/>
            har ſeind die ſpectaclen genennet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1886" xml:space="preserve">Das incile oder greblin aber iſt ein nider
              <lb/>
            orth beſeytz bey dem waſſer/ wölches genennet wirt võ dem einhauwen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1887" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            es wirt in ein ſtein o{der} erden gehauwẽ durch wölches zů dẽ erſtẽ dz waſſer auß
              <lb/>
            dẽ fluß lauffen mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s1888" xml:space="preserve">Die ſepta vñ zeun ſind die mã an dz greblin ſetzet/ dz
              <lb/>
            waſſer abzůfüerẽ/ o{der} ein zů ſchlieſſen võ wegẽ des fluß/ ſy ſeyend höltzen o{der}
              <lb/>
            ſteynẽ/ o{der} auß einer anderẽ materiẽ/ ſo erfũdẽ ſind dz waſſer zůbehaltẽ o{der} an
              <lb/>
            ein an{der} orth zů füerẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1889" xml:space="preserve">Diſes ſagt er ſo heiter dz es nit mehr außlegũg bedarff.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>