37TABVLARVM SINVVM.
natio, amplitudinem ortiuam in quacun eleuatione poli perſcrutari.
Quandoquidẽ quid ſibi uelit hoc loco Amplitudinis uocabulum, nõ ita omnibus ma-
ximè huius diſciplinæ tyronibus cõſtat, conſultũ uidetur ſuper eo nonnihil hic diſſerere.
11Amplitudo
ortus quid. Amplitudo ortus, eſt arcus horizontis inter ortum æquatoris & punctum, ubi Sol ſiue
ſtella oritur, interceptus. Amplitudo occaſus, eſt arcus inter occaſum æquatoris & pun
22Amplitudo
occaſus. ctum horizontis, ubi occidit Sol ſiue ſtella. Ortus aũt æ quinoctialis, eſt pũctus horizon
tis in quo Sol oritur in primo minuto ♈ & ♎, ſimili modo imaginaberis etiã occaſum
æquatoris, eo loco ubi Sol occidit in primo puncto ♈ uel ♎. Ortus hic æquinoctialis, ali
33Ortus æꝗ-
noctialis et
uerus idem âs etiam uerus ortus dici ſolet, ad eum religioſa & ſancta cõſuetudine iam inde à priſcis
eccleſiæ proceribus deducta, extrui ſolent omnia templa. Ortum illũ quacun hora in-
uenire potes per compaſſum uiatorium, quoniã hora 6. occaſum hunc & ortum, duodeci
ma aũt meridiem & ſeptentrionẽ repræſentant. Quicquid iam ab ortu uero ſiue æquino
ctiali numeratur uerſus meridiem in horizõte per gra. & mi. uſ ad punctũ ortus ☉(sun) uel
ſtellæ, amplitudo dicitur ortus meridionalis, ſi aũt ortus hic fiat uerſus ſeptẽtrionẽ, arcus
ille horizontis amplitudo dicetur ortus ſeptentrionalis: idem´ planè iudiciũ eſt de occa
ſu. Operationẽ porrò conſicies in hunc modũ: Propone tibi ſinũ cõplementi altitudi-
nis poli tuæ regionis, & ſinum declinationis Solis uel ſtellæ, ſinũ minorẽ duc in totũ illũ,
ꝓductũ diuide in maiorẽ, & arcus quotientis oſtendet amplitudinẽ ortus meridionalem,
ſi ta men punctus datus ab æquatore uerſus meridiẽ declinet, qui ſi uergat ad ſeptentrio-
nem, amplitudo ea dicetur ſeptentrionalis. ? ? Exempliloco, pono Solem ut antea in
44EXEM-
PLVM
Epiſoopi. 2. gra. 26. mi. II. declinationẽ huius inueni ex 5. pronũciato 20. gra. 42. mi. Intronizatio
aũt facta ſit in 48. gra. eleuatiõis polaris, iam ſinũ declinatio nis ex ꝓnunciato 5. inuentũ
35347. duco in ſinũ totũ, ꝓductũ diuido in ſinũ cõplemẽti altitudinis poli, ſcilicet 66913.
quotiens erit 52825. arcus uero 31. gra. 53. mi. amplitudo nimirum illa quæſita.
ximè huius diſciplinæ tyronibus cõſtat, conſultũ uidetur ſuper eo nonnihil hic diſſerere.
11Amplitudo
ortus quid. Amplitudo ortus, eſt arcus horizontis inter ortum æquatoris & punctum, ubi Sol ſiue
ſtella oritur, interceptus. Amplitudo occaſus, eſt arcus inter occaſum æquatoris & pun
22Amplitudo
occaſus. ctum horizontis, ubi occidit Sol ſiue ſtella. Ortus aũt æ quinoctialis, eſt pũctus horizon
tis in quo Sol oritur in primo minuto ♈ & ♎, ſimili modo imaginaberis etiã occaſum
æquatoris, eo loco ubi Sol occidit in primo puncto ♈ uel ♎. Ortus hic æquinoctialis, ali
33Ortus æꝗ-
noctialis et
uerus idem âs etiam uerus ortus dici ſolet, ad eum religioſa & ſancta cõſuetudine iam inde à priſcis
eccleſiæ proceribus deducta, extrui ſolent omnia templa. Ortum illũ quacun hora in-
uenire potes per compaſſum uiatorium, quoniã hora 6. occaſum hunc & ortum, duodeci
ma aũt meridiem & ſeptentrionẽ repræſentant. Quicquid iam ab ortu uero ſiue æquino
ctiali numeratur uerſus meridiem in horizõte per gra. & mi. uſ ad punctũ ortus ☉(sun) uel
ſtellæ, amplitudo dicitur ortus meridionalis, ſi aũt ortus hic fiat uerſus ſeptẽtrionẽ, arcus
ille horizontis amplitudo dicetur ortus ſeptentrionalis: idem´ planè iudiciũ eſt de occa
ſu. Operationẽ porrò conſicies in hunc modũ: Propone tibi ſinũ cõplementi altitudi-
nis poli tuæ regionis, & ſinum declinationis Solis uel ſtellæ, ſinũ minorẽ duc in totũ illũ,
ꝓductũ diuide in maiorẽ, & arcus quotientis oſtendet amplitudinẽ ortus meridionalem,
ſi ta men punctus datus ab æquatore uerſus meridiẽ declinet, qui ſi uergat ad ſeptentrio-
nem, amplitudo ea dicetur ſeptentrionalis. ? ? Exempliloco, pono Solem ut antea in
44EXEM-
PLVM
Epiſoopi. 2. gra. 26. mi. II. declinationẽ huius inueni ex 5. pronũciato 20. gra. 42. mi. Intronizatio
aũt facta ſit in 48. gra. eleuatiõis polaris, iam ſinũ declinatio nis ex ꝓnunciato 5. inuentũ
35347. duco in ſinũ totũ, ꝓductũ diuido in ſinũ cõplemẽti altitudinis poli, ſcilicet 66913.
quotiens erit 52825. arcus uero 31. gra. 53. mi. amplitudo nimirum illa quæſita.
PRONVNCIATVM XIII.
Cognita iam antea amplitudine, gradum inuenire zodiaci, qui amplitudi
nem iſtam conſtituit.
nem iſtam conſtituit.
Occurrit hic aliquid mihi, quod te celare neutï poſſum, qm̃ in ſphæra recta quilibet
gradus zodiaci maiorem in horizõte amplitudinẽ nõ admittit, ̈ ſit declinatio ipſius. Si
quidẽ declinatio in ſphæra recta alicuius gradus eclypticæ, etiã amplitudo eſt illius gra
dus, nec aliqua alia indiget ſupputatiõe noua. Sciendũ eſt inſuper, ꝙ nulla amplitudo fit
minor ̈ ſit illius gradus declinatio. maior tamẽ fieri poteſt, ꝗa quo magis adcreſcit ele-
uatio poli, eò plus accedit & amplitudini: tamdiu etiam creſcit amplitudo ab æquinoctia
li uerſus utroſ polos, donec gradus ille ſiue in eclyptica, ſiue ſtella fuerit fixa, horizõtẽ
55Amplitudo
Solis ſiue
ſtellæ ſemꝑ
maior aut
æqualis ect
declinatiõe
nunquam
minor. amplius nõ attingit, tũc em̃ ſtella iſta uel ☉(sun) amplius nõ exoritur, ſed ſupra horizontem
ſemper manet. Quum´ declinatio Solis ſiue ſtellæ tãta efficitur, quantũ eſt cõplemen
tum altitudinis poli, tũc Sol ſiue ſtella horizontẽ in parte ſeptentrionali in pũcto attin-
git, nec amplius ſub horizontẽ uenit: ſed ſi declinatio ſit maior cõplemẽto altitudinis po
li, tunc ſtella aut Sol horizontẽ penitus nõ attingit. Conſtat etiã, ꝙ declinatio ſepten
trionalis æque magnã facit amplitudinem at illa meridionalis. Qñ igitur ☉(sun) eſt in ♋,
tantã facit amplitudinẽ, quantã quũ eſt in ♑, in ♉ q̊ ut in ♏ & c. Pronunciati huius
operationẽ experiri uolẽs, multiplica ſinũ cõplementi altitudinis poli cum ſinu amplitu
dinis ortiuæ, productũ diuide in ſinũ perfectũ, & arcus quotientis tibi monſtrabit declina
tionem puncti illius, quod amplitudinẽ hãc fecit. ꝓnunciatũ aũt. 6. inuenire te docuit ex
declinatione gradũ eclypticæ ſibi reſpondentẽ. ? ? Sed iã exemplo rẽ hanc plenius ex
66EXEM-
PLVM
Epiſoopi. plicemus, quãdo ꝓnunciatũ hoc cõtrariũ habet ſuperioris, exemplũ quo illius inuerte-
mus tantũ hoc modo. Amplitudinẽ habeo 31. gra. 33. mi. ſinus eius eſt 52825. facta autẽ
ſit intronizatio in eleuatiõe polari 48. gra. ſinus complementi altitudinis poli ſit 66913.
iam multiplica unum numerũ ſinuũ cũ reliquo, productũ diuide in totũ ſinum, & inueni-
es in quotiente 35347. arcus illius 20. gra. 42. mi. mõſtrat tibi declinationẽ Solis quæſitã.
Inuenturus a dhuc porrò gradũ Solis, cõperies illũ per 6. ꝓnunciatũ gra. 2. mi. 26. II
gradus zodiaci maiorem in horizõte amplitudinẽ nõ admittit, ̈ ſit declinatio ipſius. Si
quidẽ declinatio in ſphæra recta alicuius gradus eclypticæ, etiã amplitudo eſt illius gra
dus, nec aliqua alia indiget ſupputatiõe noua. Sciendũ eſt inſuper, ꝙ nulla amplitudo fit
minor ̈ ſit illius gradus declinatio. maior tamẽ fieri poteſt, ꝗa quo magis adcreſcit ele-
uatio poli, eò plus accedit & amplitudini: tamdiu etiam creſcit amplitudo ab æquinoctia
li uerſus utroſ polos, donec gradus ille ſiue in eclyptica, ſiue ſtella fuerit fixa, horizõtẽ
55Amplitudo
Solis ſiue
ſtellæ ſemꝑ
maior aut
æqualis ect
declinatiõe
nunquam
minor. amplius nõ attingit, tũc em̃ ſtella iſta uel ☉(sun) amplius nõ exoritur, ſed ſupra horizontem
ſemper manet. Quum´ declinatio Solis ſiue ſtellæ tãta efficitur, quantũ eſt cõplemen
tum altitudinis poli, tũc Sol ſiue ſtella horizontẽ in parte ſeptentrionali in pũcto attin-
git, nec amplius ſub horizontẽ uenit: ſed ſi declinatio ſit maior cõplemẽto altitudinis po
li, tunc ſtella aut Sol horizontẽ penitus nõ attingit. Conſtat etiã, ꝙ declinatio ſepten
trionalis æque magnã facit amplitudinem at illa meridionalis. Qñ igitur ☉(sun) eſt in ♋,
tantã facit amplitudinẽ, quantã quũ eſt in ♑, in ♉ q̊ ut in ♏ & c. Pronunciati huius
operationẽ experiri uolẽs, multiplica ſinũ cõplementi altitudinis poli cum ſinu amplitu
dinis ortiuæ, productũ diuide in ſinũ perfectũ, & arcus quotientis tibi monſtrabit declina
tionem puncti illius, quod amplitudinẽ hãc fecit. ꝓnunciatũ aũt. 6. inuenire te docuit ex
declinatione gradũ eclypticæ ſibi reſpondentẽ. ? ? Sed iã exemplo rẽ hanc plenius ex
66EXEM-
PLVM
Epiſoopi. plicemus, quãdo ꝓnunciatũ hoc cõtrariũ habet ſuperioris, exemplũ quo illius inuerte-
mus tantũ hoc modo. Amplitudinẽ habeo 31. gra. 33. mi. ſinus eius eſt 52825. facta autẽ
ſit intronizatio in eleuatiõe polari 48. gra. ſinus complementi altitudinis poli ſit 66913.
iam multiplica unum numerũ ſinuũ cũ reliquo, productũ diuide in totũ ſinum, & inueni-
es in quotiente 35347. arcus illius 20. gra. 42. mi. mõſtrat tibi declinationẽ Solis quæſitã.
Inuenturus a dhuc porrò gradũ Solis, cõperies illũ per 6. ꝓnunciatũ gra. 2. mi. 26. II
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib