1magis explicabitur, tanto lentius trahet, & uertet e h, ideò hoc ex ſtru
ctura auxilium præſtatur, ut funis in inferiore parte complexus latio
res orbes, & è regione tanto uehementius uertat e h: & ita uis quæ
remittitur ob molæ laxitatem, augetur tantundem ob ſitum & ma
gnitudinem ſpirarum ut diſtantiorum ſua extremitate ab hypomo
chlio, quod eſt axis coni e h, ſeu inſtar axis.
ctura auxilium præſtatur, ut funis in inferiore parte complexus latio
res orbes, & è regione tanto uehementius uertat e h: & ita uis quæ
remittitur ob molæ laxitatem, augetur tantundem ob ſitum & ma
gnitudinem ſpirarum ut diſtantiorum ſua extremitate ab hypomo
chlio, quod eſt axis coni e h, ſeu inſtar axis.
Alterum genus horologiorum cum mola ſine fune loco capſulę
habet rotam plano ſub ſtratam, plenam denticulis axis, quo circum
agitur uiolenter, non eſt extra molam, ſed ei annexa eſt mola intus,
exterius aut rotę; ergo circumducto axe molę uim patitur circulus
exterior, ſed non mouetur, quoniam clauo impeditur. Vbi mola quan
tum decet conſtricta eſt ſublato clauo ſtatim ſecum trahit rotam, &
illa curriculum rotas que alias, & tempus agitur, & index uertitur. Sed
in hoc idem eſt in commodum ſine remedio
179[Figure 179]
quod fuit in priore. Vbi enim cœperit laxa
ri mola tanto tardius progrediuntur rotæ
atque index. Veluti axis a b cui ſecun dum lon
gitudinem molæ caput interius annexum
eſt altero circulo rotæ in c d curriculum rotæ e, implexum rotæ f
clauus rotam retinens, donec circumducto a b mola conſtringa
tur, & latus eius trahat rotam ex c. Inde ſublato clauo circulus, ſeu
rota trahitur ex c in g, & in famola, quæ etiam ſecundum eandem
partem circumuoluta eſt: igitur d circumagetur à rota & reliqua.
Sed ut dixi conſtructio hæc non ſatisfacit.
habet rotam plano ſub ſtratam, plenam denticulis axis, quo circum
agitur uiolenter, non eſt extra molam, ſed ei annexa eſt mola intus,
exterius aut rotę; ergo circumducto axe molę uim patitur circulus
exterior, ſed non mouetur, quoniam clauo impeditur. Vbi mola quan
tum decet conſtricta eſt ſublato clauo ſtatim ſecum trahit rotam, &
illa curriculum rotas que alias, & tempus agitur, & index uertitur. Sed
in hoc idem eſt in commodum ſine remedio
179[Figure 179]quod fuit in priore. Vbi enim cœperit laxa
ri mola tanto tardius progrediuntur rotæ
atque index. Veluti axis a b cui ſecun dum lon
gitudinem molæ caput interius annexum
eſt altero circulo rotæ in c d curriculum rotæ e, implexum rotæ f
clauus rotam retinens, donec circumducto a b mola conſtringa
tur, & latus eius trahat rotam ex c. Inde ſublato clauo circulus, ſeu
rota trahitur ex c in g, & in famola, quæ etiam ſecundum eandem
partem circumuoluta eſt: igitur d circumagetur à rota & reliqua.
Sed ut dixi conſtructio hæc non ſatisfacit.
Aliam ergo oportuit excogitare quę huiuſmodi eſt.
Sub axe a b,
qui circumuertitur ad molam contrahendam rotam, collocant par
uam quæ eſt, ut ita dicam, pars axis ima cui inſeruntur dentes in am
bitu ea ratione, ut dum mola tenditur, premant denticulos interio
res, atque ita elabitur, totiesque circumducitur manente g f, donec
colligatur mola, quæ non ut in priore reliquo extremo ulli rotæ
affixa eſt, ſed columnæ in continenti
opercula horologij. Cum ergo mola
tenta retrahat axem a b contrario mo
180[Figure 180]
tu, & ille rotam mobilem, quæ cum
non poſsit regredi propter auerſos
dentes, mouet rotam f g contrario mo
tu, quæ circumacta per denticulos ſu
os curriculum agit, & reliqua omnia
neceſſaria. Cur autem cum laxatur mo
la, & uertit lentius c e rotam coniun
ctam, ideoque g f, & reliqua omnia non tardetur tempus, &
qui circumuertitur ad molam contrahendam rotam, collocant par
uam quæ eſt, ut ita dicam, pars axis ima cui inſeruntur dentes in am
bitu ea ratione, ut dum mola tenditur, premant denticulos interio
res, atque ita elabitur, totiesque circumducitur manente g f, donec
colligatur mola, quæ non ut in priore reliquo extremo ulli rotæ
affixa eſt, ſed columnæ in continenti
opercula horologij. Cum ergo mola
tenta retrahat axem a b contrario mo
180[Figure 180]tu, & ille rotam mobilem, quæ cum
non poſsit regredi propter auerſos
dentes, mouet rotam f g contrario mo
tu, quæ circumacta per denticulos ſu
os curriculum agit, & reliqua omnia
neceſſaria. Cur autem cum laxatur mo
la, & uertit lentius c e rotam coniun
ctam, ideoque g f, & reliqua omnia non tardetur tempus, &