1poſitum igitur eſt, ut pondera tardius ferantur, index aut, & quę ad
indicem ſequuntur horarum demonſtrationes celerius aut eodem
modo ferantur. Ponamus ergo poſt<08> eadem eſt ratio celerioris &
æqué uelocis, ponderis aut tardius deſcendentis, aut contrà tardio
ris, aut æqualiter circumducti in dicis, celerioris aut deſcenſus pon
deris, quod ad nullam utilitatem profuturum uideo. Sit ergo ut pon
dus uelim tardius deſcendere, rotam aut ęqualiter circumferri, dico
quod ex tempore mobili ſeu uerſatili (& eſt ferrum, quod in ſum
mo horologij citra ultraque fertur tam in horologijs ponderum <08> mo
læ) id fieri non poteſt: nam quantum tardabitur rota tertia ſecunda
& prima, atque ob id deſcenſus ponderum, tantum remorabitur rota
prima quæ indicem oſtendit, ergo tantum index tardabitur quan
tum pondera, & ut uno uerbo dicam, cùm eadem rota index circumfe
ratur, & pondus deſcendat, quantum unum tardatur tantum & aliud.
indicem ſequuntur horarum demonſtrationes celerius aut eodem
modo ferantur. Ponamus ergo poſt<08> eadem eſt ratio celerioris &
æqué uelocis, ponderis aut tardius deſcendentis, aut contrà tardio
ris, aut æqualiter circumducti in dicis, celerioris aut deſcenſus pon
deris, quod ad nullam utilitatem profuturum uideo. Sit ergo ut pon
dus uelim tardius deſcendere, rotam aut ęqualiter circumferri, dico
quod ex tempore mobili ſeu uerſatili (& eſt ferrum, quod in ſum
mo horologij citra ultraque fertur tam in horologijs ponderum <08> mo
læ) id fieri non poteſt: nam quantum tardabitur rota tertia ſecunda
& prima, atque ob id deſcenſus ponderum, tantum remorabitur rota
prima quæ indicem oſtendit, ergo tantum index tardabitur quan
tum pondera, & ut uno uerbo dicam, cùm eadem rota index circumfe
ratur, & pondus deſcendat, quantum unum tardatur tantum & aliud.
Secundus modus eſt, ut rota una totum tempus cum indice in ui
gintiquatuor horis circumuoluatur, & currulis in quo funis minor
fiat: neceſſe eſt igitur, ut circumuoluta rota aut ſemel aut bis, tur, qua
ter decies, & circumuoluatur pleno circuitu index, et ſine errore: quo
niam tempus & dentes menſuræ reſpondent: igitur ſub eiſdem cir
cuitibus numero eodemque tempore minus ex fune deſcendent in cur
ruli paruo <08> magno: quare mutatione indiget currulis, aut ut funis
circumuoluens rotam curriculum habeat annexum rotæ oſten denti
horas, in qua pauciores ſint dentes: nam in eodem tempore, & cir
cuitu paucioribus uicibus circumuoluitur rota funis quæ grauita
te temporis, & multitudine dentium certam
177[Figure 177]
ſeruabit menſuram. Sed in hoc neceſſe eſt gra
uius efficere pondus, aut leuius tempus quo
niam funis debilius circumuertit rotam: minus
tn tardè quod ſit pro paruitatis circuitus ratione.
gintiquatuor horis circumuoluatur, & currulis in quo funis minor
fiat: neceſſe eſt igitur, ut circumuoluta rota aut ſemel aut bis, tur, qua
ter decies, & circumuoluatur pleno circuitu index, et ſine errore: quo
niam tempus & dentes menſuræ reſpondent: igitur ſub eiſdem cir
cuitibus numero eodemque tempore minus ex fune deſcendent in cur
ruli paruo <08> magno: quare mutatione indiget currulis, aut ut funis
circumuoluens rotam curriculum habeat annexum rotæ oſten denti
horas, in qua pauciores ſint dentes: nam in eodem tempore, & cir
cuitu paucioribus uicibus circumuoluitur rota funis quæ grauita
te temporis, & multitudine dentium certam
177[Figure 177]ſeruabit menſuram. Sed in hoc neceſſe eſt gra
uius efficere pondus, aut leuius tempus quo
niam funis debilius circumuertit rotam: minus
tn tardè quod ſit pro paruitatis circuitus ratione.
Tertius modus facilior eſt, & magis com
pendioſus: Sit horologium a b c, in quo rota
d quæ funem continet baſis horologij e f, cui
firmiter ſint appenſę duę trochleę g & h, & fu
nis una parte trochleę appenſus in k, ducatur
ad inferiorem aliam trochleam l inſeraturque
ibi orbiculo ſuo, & redeat à dextra ſuperius
inſeraturque orbiculo ſuperioris trochleę, dedu
caturque uerſus ſiniſtram: atque ibi deſcendens habe
at pondus tractorium in m, deducaturque ſupra
ad rotam horologij d, et circumuolutus exeat
ipſum, & deſcendat ad trochlean, ſub que ea circumuolutus iterum aſcen
pendioſus: Sit horologium a b c, in quo rota
d quæ funem continet baſis horologij e f, cui
firmiter ſint appenſę duę trochleę g & h, & fu
nis una parte trochleę appenſus in k, ducatur
ad inferiorem aliam trochleam l inſeraturque
ibi orbiculo ſuo, & redeat à dextra ſuperius
inſeraturque orbiculo ſuperioris trochleę, dedu
caturque uerſus ſiniſtram: atque ibi deſcendens habe
at pondus tractorium in m, deducaturque ſupra
ad rotam horologij d, et circumuolutus exeat
ipſum, & deſcendat ad trochlean, ſub que ea circumuolutus iterum aſcen