183146Comment. in I. Cap. Sphæræ
mi motu incedit.
Hoc enim neutiquã ſieri poſſet, ſi notabiliterſtylus à centro
mundi diſtaret. Nam impoſſibile eſt Solẽ circa duo centra inter ſe diſtincta re@
gulariter poſſe moueri, ut in Theorica Mercurij demõſtratur ab Eraſmo Rein
holdo. Perſpicuũ igitur eſt, hanc molẽ terræ, quæ inter eius centrum, ſuperfi-
ciemq́; conuexã intercipitur, nullius eſſe fere quantitatis reſpectu cęli Solis,
ideoq́; multo magis reſpectu Firmamenri, tanquam punctum, iudicanda erit.
mundi diſtaret. Nam impoſſibile eſt Solẽ circa duo centra inter ſe diſtincta re@
gulariter poſſe moueri, ut in Theorica Mercurij demõſtratur ab Eraſmo Rein
holdo. Perſpicuũ igitur eſt, hanc molẽ terræ, quæ inter eius centrum, ſuperfi-
ciemq́; conuexã intercipitur, nullius eſſe fere quantitatis reſpectu cęli Solis,
ideoq́; multo magis reſpectu Firmamenri, tanquam punctum, iudicanda erit.
Secvnda ratio præcedentem quodammodo magis declarans ſit hæc.
Inſtrumentis Mathematicorũ, quale eſt Aſtrolabium; Quadrans, Annulus, & c.
obſeruamus conſtituti in ſuperficie terrę ueras altitudines ſtellarũ, & Planeta
rum, excludendo tamen inſeriores tres planetas, ut Lunã, Mercuriũ, ac Vene-
rem, motusq́; earundem ſtellarũ, atq; loca, nõ aliter, quàm ſi hęc omnia in cẽ-
tro terræ exiſtentes obſeruaremus, ita ut nullũ in hac re errorem, qui ſub ſen-
ſum cadere poſlit, cõmittamus. Videmus enim per Mediclinium, ſiue Dioptr@
duo aſtra è diametro oppoſita, quaſi Dioptra perf@ctam nobis mundi diame-
trũ indicet; idemq; iudiciũ de reliquis obſeruationibus habeto. Manifeſte igi-
tur concluditur, @olẽ terræ nullius eſſe momentireſpectu machinæ cęleſtis,
fiquidẽ centra dictorum inſtrumentorũ in terræ ſuperficie conſiſtentiũ coin-
cidunt prorſus, ſi ſenſuum iudicium conſulamus, cum centro terræ. Quod ſi
ſenſibiliter diſtarent huiuſmodi inſtrumenta à terrę medio, mirum in modum
Aſtronomi in ſuis obſeruationibus deciperẽtur, nullumq́; horologium Solare
recte horas indicare poſſet: quæ omnia experientia quotidianæ repugnant.
Inſtrumentis Mathematicorũ, quale eſt Aſtrolabium; Quadrans, Annulus, & c.
obſeruamus conſtituti in ſuperficie terrę ueras altitudines ſtellarũ, & Planeta
rum, excludendo tamen inſeriores tres planetas, ut Lunã, Mercuriũ, ac Vene-
rem, motusq́; earundem ſtellarũ, atq; loca, nõ aliter, quàm ſi hęc omnia in cẽ-
tro terræ exiſtentes obſeruaremus, ita ut nullũ in hac re errorem, qui ſub ſen-
ſum cadere poſlit, cõmittamus. Videmus enim per Mediclinium, ſiue Dioptr@
duo aſtra è diametro oppoſita, quaſi Dioptra perf@ctam nobis mundi diame-
trũ indicet; idemq; iudiciũ de reliquis obſeruationibus habeto. Manifeſte igi-
tur concluditur, @olẽ terræ nullius eſſe momentireſpectu machinæ cęleſtis,
fiquidẽ centra dictorum inſtrumentorũ in terræ ſuperficie conſiſtentiũ coin-
cidunt prorſus, ſi ſenſuum iudicium conſulamus, cum centro terræ. Quod ſi
ſenſibiliter diſtarent huiuſmodi inſtrumenta à terrę medio, mirum in modum
Aſtronomi in ſuis obſeruationibus deciperẽtur, nullumq́; horologium Solare
recte horas indicare poſſet: quæ omnia experientia quotidianæ repugnant.
Tertia ratio eſt quoque Ptolemæi loco citato, nempe hæc.
In omnibus
terræ partibus, mundiq́; climatibus, eodem tempore à uarijs Aſtronomis ma-
gnitudo, & diſtan tia unius eiuſdemq́; ſtxllæ, Martis uidelicet, eadem eſt depre
henſa, idemq́; compertũ habemus in omnibus alijs obſeruationibus, quæ in di
uerſis Climatibus ſunt factæ, ita ut ſenſibiliter inter ſe non diſcrepent. Quam-
obrem merito terra, ut punctum indiuiſibile, cenſebitur, quãdoquidem nullus
terræ locus ab alio reſpectu unius, eiuſdemq; pũcti cæleſtis differt ſenſibiliter.
terræ partibus, mundiq́; climatibus, eodem tempore à uarijs Aſtronomis ma-
gnitudo, & diſtan tia unius eiuſdemq́; ſtxllæ, Martis uidelicet, eadem eſt depre
henſa, idemq́; compertũ habemus in omnibus alijs obſeruationibus, quæ in di
uerſis Climatibus ſunt factæ, ita ut ſenſibiliter inter ſe non diſcrepent. Quam-
obrem merito terra, ut punctum indiuiſibile, cenſebitur, quãdoquidem nullus
terræ locus ab alio reſpectu unius, eiuſdemq; pũcti cæleſtis differt ſenſibiliter.
Qvarta ratio hæc eſſe poterit.
Si terra eſſet alicuius notabilis magni-
@udinis collata cum Firmamento, uel etiam cũ cælo Solis, omnia illa abſurda
conſequeremur, quæ paulo antea inferebamus, ſi terra non eſſet in medio mũ-
65[Figure 65]
di poſita;
propterea quòd, ſi terra non
eſſet inſtar puncti, minime nosin eius
ſu perficie degentes in medio, ſeu cen-
tro mundi eſſemus conſtituti. Vnde ef-
ficeretur primo, Nullum Horizontem
diuidere cœlum in duas partes æqua-
les. Quare nullibi medietas cœli conſpi-
ceretur, neque unquam æquinoctium
poſſet fieri, ſed perpetuo dies tempore
æquinoct@j minor eſſet nocte, cum ar-
cus nocturnus notabiliter maior exi-
ſteret arcu diurno. Deinde, Eædem ſtel-
læ ſereno tempore minores appare-
rent iuxta Horizontem poſitæ, quàm
in medio cœli, eò quòd iuxta Horizon-
lem notabiliter remotiores à nobis eſſent: quod tamen falſum eſt. Tertio, um-
bræ gnomenum in ſuperſiciebus quibuslibet nullo modo tempore
@udinis collata cum Firmamento, uel etiam cũ cælo Solis, omnia illa abſurda
conſequeremur, quæ paulo antea inferebamus, ſi terra non eſſet in medio mũ-
eſſet inſtar puncti, minime nosin eius
ſu perficie degentes in medio, ſeu cen-
tro mundi eſſemus conſtituti. Vnde ef-
ficeretur primo, Nullum Horizontem
diuidere cœlum in duas partes æqua-
les. Quare nullibi medietas cœli conſpi-
ceretur, neque unquam æquinoctium
poſſet fieri, ſed perpetuo dies tempore
æquinoct@j minor eſſet nocte, cum ar-
cus nocturnus notabiliter maior exi-
ſteret arcu diurno. Deinde, Eædem ſtel-
læ ſereno tempore minores appare-
rent iuxta Horizontem poſitæ, quàm
in medio cœli, eò quòd iuxta Horizon-
lem notabiliter remotiores à nobis eſſent: quod tamen falſum eſt. Tertio, um-
bræ gnomenum in ſuperſiciebus quibuslibet nullo modo tempore