6559OPTICAE LIBER II.
ſuper ſpatiũ, cuius magnitudinẽ uoluerit ſcire.
Et certificatur remotio per motum uiſus ſuper cor-
pus reſpiciẽs remotiones extremorũ illius ſuperficiei, aut illius ſpatij. Et generaliter formareiuiſę,
& forma remotionis rei uiſæ, cuius remotio eſt mediocris, & refpicit corpora ordinata continuata,
perueniunt cõmuniter in imaginationem ſimul apud intuitionem rei uiſæ: quoniam uiſus cõpre-
hendit corpus reſpiciens remotionem rei uiſæ apud comprehenſionem rei uiſæ: & ſic uirtus diſtin
ctiua comprehendet magnitudinem rei uiſæ ſecundum quantitatem formæ remotionis eius cer-
tificatæ, & coniunctę cum forma eius. Quantitates ergo huiuſmodi uiſibilium tantùm comprehen
duntur à uiſu uera comprehenſione. Secundum ergo hunc modum, quem declarauimus, compre-
henduntur magnitudines rerum uiſarum per ſenſum uiſus. Quare uerò res uiſa comprehendatur
in maxima remotione minoris quantitatis ſua uera quantitate: & quare comprehendatur quan-
titas rei uiſæ in propinquiſsima remotione maior quantitate ſua uera, declarabimus in noſtro ſer-
mone de erroribus uiſus.
pus reſpiciẽs remotiones extremorũ illius ſuperficiei, aut illius ſpatij. Et generaliter formareiuiſę,
& forma remotionis rei uiſæ, cuius remotio eſt mediocris, & refpicit corpora ordinata continuata,
perueniunt cõmuniter in imaginationem ſimul apud intuitionem rei uiſæ: quoniam uiſus cõpre-
hendit corpus reſpiciens remotionem rei uiſæ apud comprehenſionem rei uiſæ: & ſic uirtus diſtin
ctiua comprehendet magnitudinem rei uiſæ ſecundum quantitatem formæ remotionis eius cer-
tificatæ, & coniunctę cum forma eius. Quantitates ergo huiuſmodi uiſibilium tantùm comprehen
duntur à uiſu uera comprehenſione. Secundum ergo hunc modum, quem declarauimus, compre-
henduntur magnitudines rerum uiſarum per ſenſum uiſus. Quare uerò res uiſa comprehendatur
in maxima remotione minoris quantitatis ſua uera quantitate: & quare comprehendatur quan-
titas rei uiſæ in propinquiſsima remotione maior quantitate ſua uera, declarabimus in noſtro ſer-
mone de erroribus uiſus.
46. Diſtinctio uiſibilium percipitur è diſtinctione formarum, quæ in diuerſis ſuperficiei ui-
ſ{us} partib{us} ſunt impreſſæ. 99 p 4.
ſ{us} partib{us} ſunt impreſſæ. 99 p 4.
DIſtinctio uerò, quæ eſt inter uiſibilia, comprehẽditur à uiſu ex diſtinctione formarum duo-
rum corporum ſiue duorum uiſibilium diſtinctorum peruenientium in uiſum. Sed in diſtin
ctione, quæ eſt inter quælibet duo corpora diſtincta, aut eſt lux: aut eſt corpus coloratum il
luminatum: aut eſt obſcuritas. Cum ergo uiſus comprehẽderit duo corpora diſtincta: forma lucis,
aut forma coloris corporis, aut forma obſcuritatis, quæ eſt in loco diſtinctionis, peruenit in partẽ
uiſus interiacentem inter duas formas duorum corporum diſtinctorum peruenientium in uiſum.
Lux uerò, aut color, aut obſcuritas aliquando erit in corpore medio interiacente inter duo corpo-
ra continuata cum utroque corporum. Si ergo uiſus non ſenſerit, quòd lux, color, aut obſcuritas,
quæ eſt in loco diſtinctionis, non eſt in corpore continuato cum utroq; corporum, quę ſunt in eius
lateribus, non ſentiet diſtinctionem duorum corporum. Et etiam ſuperficies cuiuslibet illorũ duo
rum corporum eſt obliqua ad locum remotionis. In loco ergo diſtinctionis fortè erit obliquatio
duarum ſuperficierum duorum corporum, aut ſuperficiei alterius duorum corporum manifeſta ui
ſui, & fortè non. Cum ergo obliquatio duarum ſuperficierum duorum corporum, aut ſuperficiei
alterius duorum corporum fuerit manifeſta uiſui: tunc ſentiet uiſus diſtinctionem duorum corpo
rum. Viſus ergo comprehendit diſtinctionem corporum ex comprehenſione intentionum, quas
diximus, aut ex comprehenſione lucis in loco diſtinctionis, ſentiendo, quòd illa lux eſt ex poſte-
riori duarum ſuperficierum duorum corporum diſtinctorum: aut ex comprehenſione corporis co
lorati in loco diſtinctionis, ſentiendo, quòd illud corpus eſt diuerſum ab utroque corporum diſtin
ctorum: aut ex comprehenſione obſcurationis loci diſtinctionis, comprehendendo, quòd iſtud eſt
obſcuritas, & non eſt corpus continuatum cum duobus corporibus: aut ex comprehenſione obli-
quationis utriuſque ſuperficiei duorum corporum in loco diſtinctionis, aut obliquationis ſuper-
ficiei alterius duorum corporum. Omne ergo, quod uiſus comprehendit ex diſtinctione corpo-
rum: non comprehendit, niſi ſecundum aliquam iſtarum intentionum. Diſtinctio autem fortè erit
inter duo corpora diſtincta: & fortè inter duo corpora non diuerſa, ſcilicet quòd duo corpora
ſunt continuata ſecundum quaſdam partes, & diuerſa ſecũdum quaſdam inter ſe, ut digiti, & mem-
bra animalis, & rami arborum: & ſecundum utramlibet diſpoſitionum uiſus non comprehendit di
ſtinctionem, niſi ſecundum modos, quos declarauimus. Et fortè comprehenditur diſtinctio corpo
rum per cognitionem & per ſcientiam antecedentem: ſed illa comprehenſio non eſt per ſenſum ui-
ſus. Et quædam diſtinctio corporum eſt ampla, & quædam ſtricta. Diſtinctio uerò ampla non late
uiſum in maiori parte, propter apparentiam corporis reſpicientis diſtantiam diſtinctam, & pro-
pter hoc, quòd illud corpus apparet diuerſum ab utro que corporum diſtinctorum, & propter com
prehenſionem lucis & uacuitatis illuminati reſpicientis diſtantiam. Diſtinctio autem modica &
ſtricta non comprehenditur à uiſu, niſi in remotione, in qua non latet uiſum corpus, cuius quanti-
tas eſt æqualis quantitati amplitudinis diſtantię. Si autem diſtantia inter duo corpora fuerit ſtricta
& occulta: & fuerit remotio illius à uiſu ſimilis illi, in qua lateant corpora, quorum quantitas eſt,
ſicut quantitas amplitudinis diſtantiæ: nõ comprehendet uiſus illam diſtãtiam. Et ſi remotio duo-
rum corporum à uiſu ſit ex remotionibus mediocribus, & uiſus comprehenderit duo corpora ue-
ra comprehenſione: (mediocris autem remotio eſt illa, in qua non latet omnino quantitas ſenſibi-
lis reſpectu quantitatis totius remotionis: & uera comprehẽſio eſt illa, inter quam & ueritatem rei
uiſæ non eſt diuerſitas ſenſibilis omnino reſpectu totius rei uiſæ) amplitudo autem diſtantiæ for-
tè ſit quantitatis carentis proportione ſenſibili ad remotionem rei uiſæ, & carentis quantitate ſen-
ſibili reſpectu duorum corporum diſtinctorum: (quoniam diſtinctio fortè erit in quantitate unius
capilli: ) tum illud diminutum non aufert diſtantiam ſenſibilem in uiſu. Diſtãtia igitur inter uiſibi
lia comprehenditur à uiſu fecundum modos, quos declarauimus.
rum corporum ſiue duorum uiſibilium diſtinctorum peruenientium in uiſum. Sed in diſtin
ctione, quæ eſt inter quælibet duo corpora diſtincta, aut eſt lux: aut eſt corpus coloratum il
luminatum: aut eſt obſcuritas. Cum ergo uiſus comprehẽderit duo corpora diſtincta: forma lucis,
aut forma coloris corporis, aut forma obſcuritatis, quæ eſt in loco diſtinctionis, peruenit in partẽ
uiſus interiacentem inter duas formas duorum corporum diſtinctorum peruenientium in uiſum.
Lux uerò, aut color, aut obſcuritas aliquando erit in corpore medio interiacente inter duo corpo-
ra continuata cum utroque corporum. Si ergo uiſus non ſenſerit, quòd lux, color, aut obſcuritas,
quæ eſt in loco diſtinctionis, non eſt in corpore continuato cum utroq; corporum, quę ſunt in eius
lateribus, non ſentiet diſtinctionem duorum corporum. Et etiam ſuperficies cuiuslibet illorũ duo
rum corporum eſt obliqua ad locum remotionis. In loco ergo diſtinctionis fortè erit obliquatio
duarum ſuperficierum duorum corporum, aut ſuperficiei alterius duorum corporum manifeſta ui
ſui, & fortè non. Cum ergo obliquatio duarum ſuperficierum duorum corporum, aut ſuperficiei
alterius duorum corporum fuerit manifeſta uiſui: tunc ſentiet uiſus diſtinctionem duorum corpo
rum. Viſus ergo comprehendit diſtinctionem corporum ex comprehenſione intentionum, quas
diximus, aut ex comprehenſione lucis in loco diſtinctionis, ſentiendo, quòd illa lux eſt ex poſte-
riori duarum ſuperficierum duorum corporum diſtinctorum: aut ex comprehenſione corporis co
lorati in loco diſtinctionis, ſentiendo, quòd illud corpus eſt diuerſum ab utroque corporum diſtin
ctorum: aut ex comprehenſione obſcurationis loci diſtinctionis, comprehendendo, quòd iſtud eſt
obſcuritas, & non eſt corpus continuatum cum duobus corporibus: aut ex comprehenſione obli-
quationis utriuſque ſuperficiei duorum corporum in loco diſtinctionis, aut obliquationis ſuper-
ficiei alterius duorum corporum. Omne ergo, quod uiſus comprehendit ex diſtinctione corpo-
rum: non comprehendit, niſi ſecundum aliquam iſtarum intentionum. Diſtinctio autem fortè erit
inter duo corpora diſtincta: & fortè inter duo corpora non diuerſa, ſcilicet quòd duo corpora
ſunt continuata ſecundum quaſdam partes, & diuerſa ſecũdum quaſdam inter ſe, ut digiti, & mem-
bra animalis, & rami arborum: & ſecundum utramlibet diſpoſitionum uiſus non comprehendit di
ſtinctionem, niſi ſecundum modos, quos declarauimus. Et fortè comprehenditur diſtinctio corpo
rum per cognitionem & per ſcientiam antecedentem: ſed illa comprehenſio non eſt per ſenſum ui-
ſus. Et quædam diſtinctio corporum eſt ampla, & quædam ſtricta. Diſtinctio uerò ampla non late
uiſum in maiori parte, propter apparentiam corporis reſpicientis diſtantiam diſtinctam, & pro-
pter hoc, quòd illud corpus apparet diuerſum ab utro que corporum diſtinctorum, & propter com
prehenſionem lucis & uacuitatis illuminati reſpicientis diſtantiam. Diſtinctio autem modica &
ſtricta non comprehenditur à uiſu, niſi in remotione, in qua non latet uiſum corpus, cuius quanti-
tas eſt æqualis quantitati amplitudinis diſtantię. Si autem diſtantia inter duo corpora fuerit ſtricta
& occulta: & fuerit remotio illius à uiſu ſimilis illi, in qua lateant corpora, quorum quantitas eſt,
ſicut quantitas amplitudinis diſtantiæ: nõ comprehendet uiſus illam diſtãtiam. Et ſi remotio duo-
rum corporum à uiſu ſit ex remotionibus mediocribus, & uiſus comprehenderit duo corpora ue-
ra comprehenſione: (mediocris autem remotio eſt illa, in qua non latet omnino quantitas ſenſibi-
lis reſpectu quantitatis totius remotionis: & uera comprehẽſio eſt illa, inter quam & ueritatem rei
uiſæ non eſt diuerſitas ſenſibilis omnino reſpectu totius rei uiſæ) amplitudo autem diſtantiæ for-
tè ſit quantitatis carentis proportione ſenſibili ad remotionem rei uiſæ, & carentis quantitate ſen-
ſibili reſpectu duorum corporum diſtinctorum: (quoniam diſtinctio fortè erit in quantitate unius
capilli: ) tum illud diminutum non aufert diſtantiam ſenſibilem in uiſu. Diſtãtia igitur inter uiſibi
lia comprehenditur à uiſu fecundum modos, quos declarauimus.
47. Continuatio uiſibilis percipitur è diſtantiæ priuatione. 100 p 4.
COntinuatio aũt cõprehẽditur à uiſu ex priuatione diſtantiæ.
Cũ ergo uiſus nõ ſenſerit in ali-
quo corpore diſtãtiã: cõprehẽdet ipſum eſſe continuũ. Et ſi in corpore fuerit diſtãtia occul-
ta, nõ cõprehẽſa à uiſu: cõprehẽdet uiſus illud corpus eſſe cõtinuũ, quãuis in eo ſit diſcretio.
quo corpore diſtãtiã: cõprehẽdet ipſum eſſe continuũ. Et ſi in corpore fuerit diſtãtia occul-
ta, nõ cõprehẽſa à uiſu: cõprehẽdet uiſus illud corpus eſſe cõtinuũ, quãuis in eo ſit diſcretio.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib