Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
< >
page |< < (diiij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div716" type="section" level="1" n="67">
          <pb o="diiij" file="0560" n="560" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16166" xml:space="preserve">Zů letſt hat Petrus Appianus in ſeinem Keyſerlichen inſtrumẽt/ diſe be
              <lb/>
            ſchriben/ doch wöllend wir kurtzlich vnnd eigentlich anzeigen/ wie man di-
              <lb/>
            ſe machen ſoll/ damitt ein yeder ſo eines hochen verſtands/ ſolliches von jm
              <lb/>
            ſelbs bereiten möge. </s>
            <s xml:id="echoid-s16167" xml:space="preserve">Wann aber yemand ein vollkommen werck begeret/
              <lb/>
            der läſe deß Appiani bůch. </s>
            <s xml:id="echoid-s16168" xml:space="preserve">doch daß er die größere inſtrumentẽ/ vnd die ſel
              <lb/>
            bigen gar eigentlichen mache. </s>
            <s xml:id="echoid-s16169" xml:space="preserve">Dañ es iſt ein andere rechnung zu vnderwey
              <lb/>
            ſen/ wie da ſelbſten begriffen/ vnnd ein andere die ſelbigen zů bereiten. </s>
            <s xml:id="echoid-s16170" xml:space="preserve">vor-
              <lb/>
            ab wann yemand diſe ſelbs zů rüſten wölte on alle irthumb.</s>
            <s xml:id="echoid-s16171" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16172" xml:space="preserve">Damitt ich aber der Sonnẽ lauff zů einẽ leichten exempel gebe/ ſoll man
              <lb/>
            zwen ebne circkel auß ertz zůbereiten/ oder auß ſtarcken charten. </s>
            <s xml:id="echoid-s16173" xml:space="preserve">es ſoll aber
              <lb/>
            der min{der} alſo bereitet ſein/ damit der Diameter/ wölcher zwen ſchritt groß
              <lb/>
            ſein ſoll/ ſich nitt entzieche oder biege/ der größer aber auff die weyß/ damit
              <lb/>
            ſein Centrum von deß vorgenden Centrum ſtande/ nach der proportz/ wie
              <lb/>
            der welt Centrum oder mittel puncten/ von deß circkels Centrum ſthet/ in
              <lb/>
            wöllichem die Sonn lauffet/ alſo daß der auſſer den innwendigen anrüre.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s16174" xml:space="preserve">Diſe ſoll man beid in ein hole taflen ſtoſſen/ damit wann ſie bewegt werdẽ/
              <lb/>
            nit harauß fallen/ nach verhinderet oder gebogen ſeyen.</s>
            <s xml:id="echoid-s16175" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16176" xml:space="preserve">Deß größeren Centrum wirt auch der welt ſein/ vnnd deß kleineren di-
              <lb/>
            ſes himmels/ in wöllichem die Sonn lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16177" xml:space="preserve">man ſoll an beide ein fadẽ bin
              <lb/>
            den/ in deß größeren Centrum ein lengeren/ inn deß kleineren/ daß er deß
              <lb/>
            größeren circkel innwendig anrüre/ vnnd ein klein darüber gange. </s>
            <s xml:id="echoid-s16178" xml:space="preserve">Du ſolt
              <lb/>
            deß kleineren circkels vmblauff M cccclxj geleiche theil ſünderen/ vnnd
              <lb/>
            ye zů vieren ein ſtrich machen/ vnd der tagen zal/ von einem biß in ccclxv
              <lb/>
            darzů ſchreiben. </s>
            <s xml:id="echoid-s16179" xml:space="preserve">den auſſerẽ theil aber in M M M D C geleiche theil/ vnd
              <lb/>
            thůn ye fünff zůſamen/ vnd mach ein ſtrichlin/ darnach ye zů zechnen nach
              <lb/>
            ein lengeren/ vnd ſchreib die zal darzů/ von einem biß zů xxx. </s>
            <s xml:id="echoid-s16180" xml:space="preserve">dann ein ye
              <lb/>
            de zal haltet zehen theil/ wölliche ſechs minutenn eines theil verglichenn
              <lb/>
            werdend/ ye zů anfang der dreyſſig theilenn ſchreibe man ſein zeichenn dar-
              <lb/>
            zů. </s>
            <s xml:id="echoid-s16181" xml:space="preserve">Zů erſt den Wider/ demnach den Stier/ vnd alſo für vnd für. </s>
            <s xml:id="echoid-s16182" xml:space="preserve">Wann di
              <lb/>
            ſes bereittet/ ſo zell der Sonnen orth ab/ vnd zeich nen jn mit wachs.</s>
            <s xml:id="echoid-s16183" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16184" xml:space="preserve">Darnach rechnen deß orth eingang durch gantz gewüſſe taflen/ zů wölli-
              <lb/>
            cher zeyt die Sonn jren lauff vollbringe. </s>
            <s xml:id="echoid-s16185" xml:space="preserve">vnd wann wenig ſtund zů dẽ Mit-
              <lb/>
            tag breſtenn/ ſo verendere der Sonnen orth für die wenig ſtund/ dann es
              <lb/>
            wirt kein irthumb daruon entſthen/ wañ du das wachs an ein andere ſtatt
              <lb/>
            ſetzeſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16186" xml:space="preserve">Darnach ſetz den ſelbigen tag dem fadẽ nach etwas lenger vnder der
              <lb/>
            Sonnen ſtund/ ſo wirſt du der Monaten tag in dem Ephemeride beſchri-
              <lb/>
            ben haben/ dargegen überſetz deß ſelbigen tags orth für der Sonnen ſtatt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s16187" xml:space="preserve">Demnach zeüch den faden hinderſich/ vnnd mach die taflen vorhin ſteyff/
              <lb/>
            ſo wirſt du mit dem lengeren faden der Sonnen orth haben/ nit allein auff
              <lb/>
            ein yeden tag/ ſonder auch zů dem viertten theil. </s>
            <s xml:id="echoid-s16188" xml:space="preserve">Wann du auch der Son-
              <lb/>
            nen orth biß in zechen jar verendereſt/ wirſt du doch kein entpfindtlichen ir
              <lb/>
            thumb vermercken. </s>
            <s xml:id="echoid-s16189" xml:space="preserve">Es iſt aber allwegen deß Abſidis rechte ſtatt/ ſo mitt
              <lb/>
            dem lengeren faden/ der auff deß kleineren circkel Centrum gezogen/ ver-
              <lb/>
            zeichnet iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s16190" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16191" xml:space="preserve">Zů letſt můß man von der xij minuten wegen die manglen/ ye für zwölff
              <lb/>
            iar ein theil auß dem M M M D C abziechen von der Sonnen lauff oder
              <lb/>
            orth. </s>
            <s xml:id="echoid-s16192" xml:space="preserve">Dann die Sonn lauffet faſt in cxx jaren ein theil für/ wann man das
              <lb/>
            jar für ccclxv tag vñ ſechs gãtz ſtund rechnet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16193" xml:space="preserve">Dieweil er dañ faſt xij min u-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>