1latitudine L B M in vertice, quam ſenſim
cotibus atteres, donec impoſita parabole
LBM circumuerſáque vndique tangat, ſiné
que impedimento circumuertatur. Quod
cùm effeceris, huic moli vitrum candens
aptabis, efficiéſque parabolem, quæ à tergo
ſuperaſperſo plumbo radios omnes à Sole
æquidiſtantes, qui omnium ſunt robuſtiſſi
mi, in punctum K, id eſt, paſſibus mille
diſtantem reflectent, comburéntque ſtatim.
Hæc autem ab Archimede planè demon
ſtrata ſunt, vt Antonius Gogaua ad nos
tranſtulit.
cotibus atteres, donec impoſita parabole
LBM circumuerſáque vndique tangat, ſiné
que impedimento circumuertatur. Quod
cùm effeceris, huic moli vitrum candens
aptabis, efficiéſque parabolem, quæ à tergo
ſuperaſperſo plumbo radios omnes à Sole
æquidiſtantes, qui omnium ſunt robuſtiſſi
mi, in punctum K, id eſt, paſſibus mille
diſtantem reflectent, comburéntque ſtatim.
Hæc autem ab Archimede planè demon
ſtrata ſunt, vt Antonius Gogaua ad nos
tranſtulit.
Verùm poſtquam de ſpeculis res prodi
gioſas narrare aggreſſus ſum, ſpeculi quo
occulta videamus, compoſitionem docere
propoſui. Plana igitur duo ſpecula ex cry
ſtallo factitia, qualia Venetiis fiunt, quia
non adeò vt chalybea vitiantur, æqualia ad
vnguem iunge, ita vt alterius longitudini
reliqui ad amuſſim hæreat, & vt circa axem
poſſit, velut integumentum circumuolui,
ſic vt ſuperficies vnius cum alterius ſuper
ficie quandoque vnum planum efficiat:
quandoque ſolidum, rectum, obtuſum acu
túmque, vt libuerit. Tunc in ſublimi ſpecu
lum immobile è directo loci latentis ſuſpen
des, ita vt ſpeculi facies plano tuo ad per
pendiculum immineat, ſpeculi autem mobi
lis facies longitudinem loco quem deſide
ras oppoſitam habeat, tunc quicquid gere
tur in cubiculo illo modò lux adſit, circum
uoluto mobili ſpeculo, donec æqualem an
gulum faciat, quod oculus tibi declarabit,
dum quod quæris vides, ſpectabis omnia.
Quòd ſi locus quem videre deſideras ſubli
mior ſit, quàm ille, in quo es, editiore loco
ſuſpende.
gioſas narrare aggreſſus ſum, ſpeculi quo
occulta videamus, compoſitionem docere
propoſui. Plana igitur duo ſpecula ex cry
ſtallo factitia, qualia Venetiis fiunt, quia
non adeò vt chalybea vitiantur, æqualia ad
vnguem iunge, ita vt alterius longitudini
reliqui ad amuſſim hæreat, & vt circa axem
poſſit, velut integumentum circumuolui,
ſic vt ſuperficies vnius cum alterius ſuper
ficie quandoque vnum planum efficiat:
quandoque ſolidum, rectum, obtuſum acu
túmque, vt libuerit. Tunc in ſublimi ſpecu
lum immobile è directo loci latentis ſuſpen
des, ita vt ſpeculi facies plano tuo ad per
pendiculum immineat, ſpeculi autem mobi
lis facies longitudinem loco quem deſide
ras oppoſitam habeat, tunc quicquid gere
tur in cubiculo illo modò lux adſit, circum
uoluto mobili ſpeculo, donec æqualem an
gulum faciat, quod oculus tibi declarabit,
dum quod quæris vides, ſpectabis omnia.
Quòd ſi locus quem videre deſideras ſubli
mior ſit, quàm ille, in quo es, editiore loco
ſuſpende.
Eadem ratione ſi velis quod procul fit,
quinque M. paſſuum videre, & interiectis
muris, aut in hoſtili ciuitate, edito loco
ſpeculum ad perpendiculum ſeu finitori
æquidiſtans quàm maximum ſuſpende, aliud
verò in manu habens, cuius facies reſpi
ciat ( non prorſus ſupina, neque ad per
pendiculum exquiſitè erecta) ſpeculum quod
ſuperius collocaſti, ſenſim te è directo pri
mi ſpeculi elongabis, paulatimque ac alter
natim, modò dextra, modò ſiniſtra infle
ctens, donec locum plenè conſpicias in
ſpeculo tuo, tunc illud vix mouens à ſitu, vi
debis quæcunque illic aguntur & fiunt: &
quanquam nullum aliud ſit huius rei impe
dimentum quàm machinarum ( vt dixi) ig
nearum, nihilominus paucis ex vſu eſſe po
teſt, quòd res magna tam exigua ſpecie ex
preſſa, non niſi acutiſſimo viſu deprehendi
poſſit.
quinque M. paſſuum videre, & interiectis
muris, aut in hoſtili ciuitate, edito loco
ſpeculum ad perpendiculum ſeu finitori
æquidiſtans quàm maximum ſuſpende, aliud
verò in manu habens, cuius facies reſpi
ciat ( non prorſus ſupina, neque ad per
pendiculum exquiſitè erecta) ſpeculum quod
ſuperius collocaſti, ſenſim te è directo pri
mi ſpeculi elongabis, paulatimque ac alter
natim, modò dextra, modò ſiniſtra infle
ctens, donec locum plenè conſpicias in
ſpeculo tuo, tunc illud vix mouens à ſitu, vi
debis quæcunque illic aguntur & fiunt: &
quanquam nullum aliud ſit huius rei impe
dimentum quàm machinarum ( vt dixi) ig
nearum, nihilominus paucis ex vſu eſſe po
teſt, quòd res magna tam exigua ſpecie ex
preſſa, non niſi acutiſſimo viſu deprehendi
poſſit.
Quòd ſi libeat ſpectare ea, quæ in via
fiunt, Sole ſplendente in feneſtra orbem è
vitro collocabis, inde occluſa feneſtra vide
bis imagines per foramen tranſlatas in op
poſito plano ſed tum obſcuris coloribus, ſub
iicies igitur candidiſſimam chartam eo loco
quo imagines vides, & intentam rem mira
ratione aſſequêris. Duplices facies & qua
ternos oculos, & ternos, & teipſum mono
culum, & auerſam effigiem, atque alia mira
innumera cauum ſpeculum oſtendet, non
ſolùm ſphæricum, ſed & conicum ac cylin
dricum. Hoc tamen vltimum longè etiam
maiora repræſentabit, velut quaternas fa
cies, oblongam etiam atque ſtrictiſſimam,
& modò perbreuem atque latiſſimam. Quid
tandem? omnia fermè præterquam veram,
more hominum huius ætatis, qui omnia
nouerunt magis quàm benefacere, aut vera
dicere.
fiunt, Sole ſplendente in feneſtra orbem è
vitro collocabis, inde occluſa feneſtra vide
bis imagines per foramen tranſlatas in op
poſito plano ſed tum obſcuris coloribus, ſub
iicies igitur candidiſſimam chartam eo loco
quo imagines vides, & intentam rem mira
ratione aſſequêris. Duplices facies & qua
ternos oculos, & ternos, & teipſum mono
culum, & auerſam effigiem, atque alia mira
innumera cauum ſpeculum oſtendet, non
ſolùm ſphæricum, ſed & conicum ac cylin
dricum. Hoc tamen vltimum longè etiam
maiora repræſentabit, velut quaternas fa
cies, oblongam etiam atque ſtrictiſſimam,
& modò perbreuem atque latiſſimam. Quid
tandem? omnia fermè præterquam veram,
more hominum huius ætatis, qui omnia
nouerunt magis quàm benefacere, aut vera
dicere.
Sunt & ſpecula quæ multas facies oſten
dunt, vt quæ è planis multis conſtant. Sed
hæc notiſſima: illa admiratione digna, quæ
vnica ſuperficie plures reddunt imagines.
Erat mihi ſpeculum quadratum è vitro pla
num, quod vtramque aurem geminatam re
ferebat, quaſi ſecunda primæ eſſet imago:
erat & remotior. Id effecit vt crederem, ſpe
culum fuiſſe in Hiſpania, & ipſum planum
quod duplicem referret imaginem faciei al
teram atque propinquiorem ſimillimam ve
ræ, reliquam quaſi mortui: nam eadem ra
tio in vtriſque. Demonſtremus autem cau
ſam huius, vt rem ſciamus, & conficere do
ceamus. Nam qui vident talia, perterren
tur non ſolùm miraculo rei, ſed etiam ima
gine ipſa. Nam & aures illæ poſteriores pal
lidæ admodum videbantur. Quia igitur pal
lidiores hæ figuræ & minus efficaces ac
conſpicuæ, ac ſimiles primis imaginibus,
manifeſtum eſt quòd velut in iride duplici,
poſterior ex priore fit. Sed ex quo reflexio?
Videtur etiam non ſemper duplex iris, nec
niſi in paucis ſpeculis duplices imagines. Sit
igitur oculus A, quod videtur B, ſpeculum
C, conuerſus ad angulos æquales in C pun
cto, concurſus cum recta ex B ad perpen
diculum ſupra ſpeculum in D, vbi videbi
tur & B. Cùm igitur inclinantur B & A
50[Figure 50]
valde, quia ABC parum diſtat à ſpeculi ſu
perficie, refrangitur ex C, quia non ad vn
guem planum eſt ſpeculum, in E. Altius igi
tur E quàm C, igitur F videbitur ſupra D.
Quòd verò altius videtur & ſub æquali an
gulo, etiam longius eſſe exiſtimatur: quare
F poſt D etiam eſſe videtur. Id verò Scaliger
fieri poſſe affirmat, ſi ſplendido ſpeculo, è
chalybe clariſſimum vitrum ſuperinducatur
vt ex eodem opaco, gemina fiat reflexio: at
que ideò etiam gemina imago, vt de duplici
vmbra diximus. Verùm ſuperficiem à ſuper
ficie ſeparatam oportet inclinari.
dunt, vt quæ è planis multis conſtant. Sed
hæc notiſſima: illa admiratione digna, quæ
vnica ſuperficie plures reddunt imagines.
Erat mihi ſpeculum quadratum è vitro pla
num, quod vtramque aurem geminatam re
ferebat, quaſi ſecunda primæ eſſet imago:
erat & remotior. Id effecit vt crederem, ſpe
culum fuiſſe in Hiſpania, & ipſum planum
quod duplicem referret imaginem faciei al
teram atque propinquiorem ſimillimam ve
ræ, reliquam quaſi mortui: nam eadem ra
tio in vtriſque. Demonſtremus autem cau
ſam huius, vt rem ſciamus, & conficere do
ceamus. Nam qui vident talia, perterren
tur non ſolùm miraculo rei, ſed etiam ima
gine ipſa. Nam & aures illæ poſteriores pal
lidæ admodum videbantur. Quia igitur pal
lidiores hæ figuræ & minus efficaces ac
conſpicuæ, ac ſimiles primis imaginibus,
manifeſtum eſt quòd velut in iride duplici,
poſterior ex priore fit. Sed ex quo reflexio?
Videtur etiam non ſemper duplex iris, nec
niſi in paucis ſpeculis duplices imagines. Sit
igitur oculus A, quod videtur B, ſpeculum
C, conuerſus ad angulos æquales in C pun
cto, concurſus cum recta ex B ad perpen
diculum ſupra ſpeculum in D, vbi videbi
tur & B. Cùm igitur inclinantur B & A
50[Figure 50]valde, quia ABC parum diſtat à ſpeculi ſu
perficie, refrangitur ex C, quia non ad vn
guem planum eſt ſpeculum, in E. Altius igi
tur E quàm C, igitur F videbitur ſupra D.
Quòd verò altius videtur & ſub æquali an
gulo, etiam longius eſſe exiſtimatur: quare
F poſt D etiam eſſe videtur. Id verò Scaliger
fieri poſſe affirmat, ſi ſplendido ſpeculo, è
chalybe clariſſimum vitrum ſuperinducatur
vt ex eodem opaco, gemina fiat reflexio: at
que ideò etiam gemina imago, vt de duplici
vmbra diximus. Verùm ſuperficiem à ſuper
ficie ſeparatam oportet inclinari.