1curuam habet terminantem lineam, linea ſcilicet, quæ terminat partem
eclypſatam à non eclypſata, ſemper apparet circularis; cum autem hæc li
nea ſit terminus vmbræ terræ, quæ lumen obumbrat, ſignum manifeſtum eſt
vmbram ipſam eſſe rotundam; nam cum Luna deficiat propter terræ obie
ctionem inter ipſam, & Solem, ita, vt vmbra terræ protendatur vſque ad Lu
nam, eamque; in omni eclypſatione, ſiue eclypſis ſit ſupra terram, ſiue infra,
ad quamlibet denique partem terræ fiat, orbiculariter eam contegit, ſignum
perſpicuum eſt terram proijcere quoquouerſus vmbram rotundam, quæ vt
in ſphæra oſtenditur, eſt rotunda ad modum coni; cum ergo vmbra terræ
ex quauis parte proijciatur, ſit rotunda, certò certius colligitur, terramque;
quoque ipſam rotunda figura præditam eſſe. hanc eandem rationem, ſi libue
rit, fuſius pertractatam videre poteris apud P. Clauium in ſphæra.
eclypſatam à non eclypſata, ſemper apparet circularis; cum autem hæc li
nea ſit terminus vmbræ terræ, quæ lumen obumbrat, ſignum manifeſtum eſt
vmbram ipſam eſſe rotundam; nam cum Luna deficiat propter terræ obie
ctionem inter ipſam, & Solem, ita, vt vmbra terræ protendatur vſque ad Lu
nam, eamque; in omni eclypſatione, ſiue eclypſis ſit ſupra terram, ſiue infra,
ad quamlibet denique partem terræ fiat, orbiculariter eam contegit, ſignum
perſpicuum eſt terram proijcere quoquouerſus vmbram rotundam, quæ vt
in ſphæra oſtenditur, eſt rotunda ad modum coni; cum ergo vmbra terræ
ex quauis parte proijciatur, ſit rotunda, certò certius colligitur, terramque;
quoque ipſam rotunda figura præditam eſſe. hanc eandem rationem, ſi libue
rit, fuſius pertractatam videre poteris apud P. Clauium in ſphæra.
115
Tex. (Præterea per astrorum apparentiam, non ſolum manifeſtum eſt, quod re
tunda, ſed & quod magnitudine non magna ſit; paruo enim facto nobis tranſitu ad
meridiem, & Vrſam, manifeſtè fit alter horizon circulus, ita vt aſtra, quæ ſuper
caput, magnam habeant mutationem, & non eadem appareant, & ad Vrſam, & ad
meridiem tranſeuntibus, quædam enim in Aegypto quidem stellæ videntur, & cir
ca Cyprum, in ijs autem, quæ ad Vrſam vergunt regionibus, non videntur. & aſtro
rum ea, quæ ſemper in ijs, quæ ad Vrſam vergunt, apparent, in illis locis occidunt.
Quare non ſolum ex his manifeſtum eſt rotundam eſſe figuram terræ, ſed & ſphæræ
non magnæ: non enim tam celeriter inſigne quippiam faceret, tranſlatis nobis adeò
parum) hic textus ei, qui ſphæram mundi audiuerit perfacilis eſt: propte
rea eum breuiter ſic paraphraſticè exponam. Terram eſſe rotundam, atque
reſpectu cœleſtium corporum non magnam, ſignum eſt, quod facto à nobis
paruo itinere ſiue ad meridionalem plagam, ſiue ad ſeptentrionalem (quam
Vrſam dicit) magnopere mutatur horizon: quod apparet primo ex varia
tione aſtrorum, nam quæ in primo loco ſupra noſtrum verticem tranſibant,
in ſecundo loco non amplius, ſed alia, atque alia valde ab inuicem ſeiuncta
46[Figure 46]
ex facto quamuis paruo itinere tranſeunt. ſit in
præſenti figura terra, vbi A, in qua facta parua
mutatione ex loco F, in locum G, fieret magna
mutatio aſtrorum verſicalium B, in C, quæ mul
tum ab inuicem diſtant. ſi autem terra eſſet
maior, v. g. circulus medius, tunc facta maio
ri mutatione ex D, in E, fieret eadem aſtrorum
variatio ex B, in C; ſed cum nos experiamur
fieri magnam aſtrorum mutationem, ex parua
locorum intercapedine, ſignum eſt magnope
re mutari horizontem, ac proinde terram eſſe
rotundam, ac reſpectu cœleſtium corporum
paruam. aliud præterea ſignum huius horizontis permutationis eſt, quod
ſtellæ, quæ in priori loco ſupra horizontem apparebant, mutato paululum
loco ad alterutram plagam, ſtatim abſconduntur; aliæ verò nouæ apparent
vt in Aegypto, & Cypro, ſtella, quæ dicitur Canobus ſupra horizontem
aſcendit; quæ ſi paululum Vrſam, ſeu ſeptentrionem ambulaueris, ſtatim
latitabit. Demum eiuſdem citæ mutationis finitoris indicium etiam ſit,
tunda, ſed & quod magnitudine non magna ſit; paruo enim facto nobis tranſitu ad
meridiem, & Vrſam, manifeſtè fit alter horizon circulus, ita vt aſtra, quæ ſuper
caput, magnam habeant mutationem, & non eadem appareant, & ad Vrſam, & ad
meridiem tranſeuntibus, quædam enim in Aegypto quidem stellæ videntur, & cir
ca Cyprum, in ijs autem, quæ ad Vrſam vergunt regionibus, non videntur. & aſtro
rum ea, quæ ſemper in ijs, quæ ad Vrſam vergunt, apparent, in illis locis occidunt.
Quare non ſolum ex his manifeſtum eſt rotundam eſſe figuram terræ, ſed & ſphæræ
non magnæ: non enim tam celeriter inſigne quippiam faceret, tranſlatis nobis adeò
parum) hic textus ei, qui ſphæram mundi audiuerit perfacilis eſt: propte
rea eum breuiter ſic paraphraſticè exponam. Terram eſſe rotundam, atque
reſpectu cœleſtium corporum non magnam, ſignum eſt, quod facto à nobis
paruo itinere ſiue ad meridionalem plagam, ſiue ad ſeptentrionalem (quam
Vrſam dicit) magnopere mutatur horizon: quod apparet primo ex varia
tione aſtrorum, nam quæ in primo loco ſupra noſtrum verticem tranſibant,
in ſecundo loco non amplius, ſed alia, atque alia valde ab inuicem ſeiuncta
46[Figure 46]ex facto quamuis paruo itinere tranſeunt. ſit in
præſenti figura terra, vbi A, in qua facta parua
mutatione ex loco F, in locum G, fieret magna
mutatio aſtrorum verſicalium B, in C, quæ mul
tum ab inuicem diſtant. ſi autem terra eſſet
maior, v. g. circulus medius, tunc facta maio
ri mutatione ex D, in E, fieret eadem aſtrorum
variatio ex B, in C; ſed cum nos experiamur
fieri magnam aſtrorum mutationem, ex parua
locorum intercapedine, ſignum eſt magnope
re mutari horizontem, ac proinde terram eſſe
rotundam, ac reſpectu cœleſtium corporum
paruam. aliud præterea ſignum huius horizontis permutationis eſt, quod
ſtellæ, quæ in priori loco ſupra horizontem apparebant, mutato paululum
loco ad alterutram plagam, ſtatim abſconduntur; aliæ verò nouæ apparent
vt in Aegypto, & Cypro, ſtella, quæ dicitur Canobus ſupra horizontem
aſcendit; quæ ſi paululum Vrſam, ſeu ſeptentrionem ambulaueris, ſtatim
latitabit. Demum eiuſdem citæ mutationis finitoris indicium etiam ſit,