1tate: perſpicuum autem actu nullo colore
conſtat. Si obſcuritas quædam aqueo adiun
gatur, fit cœleſtis, vel cœruleus color: vt
in cœlo. Quidam colores luminis videntur
eſſe experteas, quia in rebus ſunt nitore ca
rentibus: vt liuidus, ater, & ferrugineus. Ater
eſt niger, omni ſplendore carens, vt atra
mentum & carbo. Pramnius (vt dixi) cùm
ſplendet, niger communis eſt illis. Eſt colos
nomine carens, qualis in lacca rubeus ob
ſcurus, hunc lacceum vocabis. Quidam co
lores lucem modò admittunt, modò non ha
bent, vt cœruleus & praſſius. Albus fit, cùm
humida exareſcunt, vt folia: vel ſi ſitum
contrahant, vt panes, & pili in ſenibus, &
in morbis, & generaliter in debilibus. Nam
& capræ, & boues hoc colore habentur vi
liores atque imbecilliores nigris aut ferru
gineis. Canities enim fit, cùm humidum
putreſcit, & ob putredinem rareſcit, & ob
raritatem aër ingreditur. Declarauimus au
tem ſuprà, putredinem non fieri in ſitu per
fectam, ſed quòd à frigido moderetur. Fiunt
& alba à ſicco nimio, vt in calce, oſſibúſque
combuſtis. Quædam etiam alba fiunt humi
do non concocto, vt oſſa & radices. Item
medullæ quædam, vt ſpinæ, & cerebrum, &
oſſa. Niger fit aduſtione aërei, vel terrei hu
midi: aërei quidem, vt atramentum pro
typis, quod fiat fumo olei ſeminis lini: tum
verò carbones & fuligo, terrei. Fit & nigrum
excluſo omni aëre ob terram & aquam mi
ſtam, vt ſub impluuiis vmbroſis. Hæ igitur
ſunt colorum cauſæ, quibus facilè eſt intel
ligere, cur animalibus non paucis color pi
lorum nigrior ſit ab ortu, quàm ætate pro
cedente: quoniam calor in vtero magis ef
ficax fuerat, & humidum pinguius, quod
temporis ſucceſſu dilutum eſt aqueo. Indi
cio eſt quòd ab ortu, nulli animali fiunt pili
nigri, inde tempore procedente, rufi aut fla
ui. Nos quidem, vt mater retulit, cum capil
lis craſſis ac nigris prælongis nati ſumus.
Sed cur nullis animalibus pili virides, neque
capilli non etiam purpurei, aut vinoſi? Quo
niam pilus cùm ſit denſa & craſſa ſubſtan
tia minimè lucis eſt capax: hi autem colo
res multa luce indigent, vt demonſtratum
eſt. Fiunt tamen aurei capilli, quia rari &
flaui ſunt, concipiúntque lumen, præſertim
ſi ſæpius lauentur. At aureus colos fit flauo
illuminato. Sunt autem colores principales,
albus, croceus, purpureus, puniceus, viridis,
cœruleus, niger. Fiunt autem diuerſis ex ma
teriis, ſed metallica diuturniora, ſæpius
etiam viuaciora: albus ceruſſa, rubeus cin
nabari, cœruleus cyaneo lapide (lazuli vo
cant vulgares) flauus auripigmento, niger
terra eius coloris, viridis ærugine. Olim
purpureus fiebat è ſanguine muricis piſ
pis. Erat hoc purpuræ genus ſplendidum
valde, & regibus familiare, longéque aliud à
noſtro, quod cum cocco fit. Virgil.
Tyrióque ardebat murice læna.
conſtat. Si obſcuritas quædam aqueo adiun
gatur, fit cœleſtis, vel cœruleus color: vt
in cœlo. Quidam colores luminis videntur
eſſe experteas, quia in rebus ſunt nitore ca
rentibus: vt liuidus, ater, & ferrugineus. Ater
eſt niger, omni ſplendore carens, vt atra
mentum & carbo. Pramnius (vt dixi) cùm
ſplendet, niger communis eſt illis. Eſt colos
nomine carens, qualis in lacca rubeus ob
ſcurus, hunc lacceum vocabis. Quidam co
lores lucem modò admittunt, modò non ha
bent, vt cœruleus & praſſius. Albus fit, cùm
humida exareſcunt, vt folia: vel ſi ſitum
contrahant, vt panes, & pili in ſenibus, &
in morbis, & generaliter in debilibus. Nam
& capræ, & boues hoc colore habentur vi
liores atque imbecilliores nigris aut ferru
gineis. Canities enim fit, cùm humidum
putreſcit, & ob putredinem rareſcit, & ob
raritatem aër ingreditur. Declarauimus au
tem ſuprà, putredinem non fieri in ſitu per
fectam, ſed quòd à frigido moderetur. Fiunt
& alba à ſicco nimio, vt in calce, oſſibúſque
combuſtis. Quædam etiam alba fiunt humi
do non concocto, vt oſſa & radices. Item
medullæ quædam, vt ſpinæ, & cerebrum, &
oſſa. Niger fit aduſtione aërei, vel terrei hu
midi: aërei quidem, vt atramentum pro
typis, quod fiat fumo olei ſeminis lini: tum
verò carbones & fuligo, terrei. Fit & nigrum
excluſo omni aëre ob terram & aquam mi
ſtam, vt ſub impluuiis vmbroſis. Hæ igitur
ſunt colorum cauſæ, quibus facilè eſt intel
ligere, cur animalibus non paucis color pi
lorum nigrior ſit ab ortu, quàm ætate pro
cedente: quoniam calor in vtero magis ef
ficax fuerat, & humidum pinguius, quod
temporis ſucceſſu dilutum eſt aqueo. Indi
cio eſt quòd ab ortu, nulli animali fiunt pili
nigri, inde tempore procedente, rufi aut fla
ui. Nos quidem, vt mater retulit, cum capil
lis craſſis ac nigris prælongis nati ſumus.
Sed cur nullis animalibus pili virides, neque
capilli non etiam purpurei, aut vinoſi? Quo
niam pilus cùm ſit denſa & craſſa ſubſtan
tia minimè lucis eſt capax: hi autem colo
res multa luce indigent, vt demonſtratum
eſt. Fiunt tamen aurei capilli, quia rari &
flaui ſunt, concipiúntque lumen, præſertim
ſi ſæpius lauentur. At aureus colos fit flauo
illuminato. Sunt autem colores principales,
albus, croceus, purpureus, puniceus, viridis,
cœruleus, niger. Fiunt autem diuerſis ex ma
teriis, ſed metallica diuturniora, ſæpius
etiam viuaciora: albus ceruſſa, rubeus cin
nabari, cœruleus cyaneo lapide (lazuli vo
cant vulgares) flauus auripigmento, niger
terra eius coloris, viridis ærugine. Olim
purpureus fiebat è ſanguine muricis piſ
pis. Erat hoc purpuræ genus ſplendidum
valde, & regibus familiare, longéque aliud à
noſtro, quod cum cocco fit. Virgil.
Tyrióque ardebat murice læna.
Aqueus.
Praſſius.
Æruginoſus.
Æruginoſus.
Ceruleus.
Melonge
neus.
neus.
Laceus co
lor.
lor.
Caniciei
cauſa.
cauſa.
Cur aliqua
animalia
naſcuntur
cum pilis ni
gris quæ æta
tis ſucceſſu
deſinunt eſſe
nigra.
Cur nulli
animali pili
virides.
animalia
naſcuntur
cum pilis ni
gris quæ æta
tis ſucceſſu
deſinunt eſſe
nigra.
Cur nulli
animali pili
virides.
Non totus ſanguis huius conchæ ap
tior, ſed qui in faucibus tantùm colligeba
tur, & à viuente animali: cum vita enim
ſplendor, & gratia ſucco peribat. Concha
turbinata, intus rubens, exterius quaſi ſpi
culis ſparſim munita, in mucronem deſinit.
Africa cœruleam olim mittebat, Tyrus ru
bentem: nunc periit vſus, nec ſatis ſcio
cur. Bonum eſſet, ſi reuocaretur: precio
ſior enim & pulchrior tinctura quam coc
cus. At de cocco dicemus in plantarum hi
ſtoria, nunc ad ſermonem de lumine redea
mus: illud in dubium vertentes, cur ſcili
cet cùm ex toto Sole iam radios procedere
dixerimus, Solémque ipſum terra longè
maiorem, non vmbræ omnibus rectæ ſint,
& vndique etiam æſtas ſemper? At cauſa
huius eſt, quòd quanquam radij ad perpen
diculum in terram deferantur, vt plana eſt
(hoc enim confiteri neceſſarium eſt) haud
tamen in centrum hi radij terræ diriguntur:
vnde cùm rotunda ſit non plana terra, ra
dij qui ad nos veniunt ex ſitu rerum, quæ
terræ incumbunt, ad perpendiculum non
ſunt conſtituti: vnde ſolùm verticem, quaſi
ex puncto Sol à parte Boreali tangit, vm
bras igitur auſtrales efficere non poteſt.
Facilè iſtud figura effinges, ſi duos circu
los, alterum minorem, maiorem alterum,
deſcribas. In minore autem à centro ductis
lineis, paululum extra circulum ipſum pro
feras, quicquid extra fuerit, homines, plan
tas, turres & montes exiſtima, videbis quàm
minimo ſpatio comprehendatur, quod ex
vtraque parte radios à maiore circulo exci
pere poteſt: ergo ſolùm hi, qui per dimi
diam partem, id eſt, per ſtadia trecenta quin
quaginta, quæ Soli è directo ſubiicitur, vm
bras habebunt rectas.
tior, ſed qui in faucibus tantùm colligeba
tur, & à viuente animali: cum vita enim
ſplendor, & gratia ſucco peribat. Concha
turbinata, intus rubens, exterius quaſi ſpi
culis ſparſim munita, in mucronem deſinit.
Africa cœruleam olim mittebat, Tyrus ru
bentem: nunc periit vſus, nec ſatis ſcio
cur. Bonum eſſet, ſi reuocaretur: precio
ſior enim & pulchrior tinctura quam coc
cus. At de cocco dicemus in plantarum hi
ſtoria, nunc ad ſermonem de lumine redea
mus: illud in dubium vertentes, cur ſcili
cet cùm ex toto Sole iam radios procedere
dixerimus, Solémque ipſum terra longè
maiorem, non vmbræ omnibus rectæ ſint,
& vndique etiam æſtas ſemper? At cauſa
huius eſt, quòd quanquam radij ad perpen
diculum in terram deferantur, vt plana eſt
(hoc enim confiteri neceſſarium eſt) haud
tamen in centrum hi radij terræ diriguntur:
vnde cùm rotunda ſit non plana terra, ra
dij qui ad nos veniunt ex ſitu rerum, quæ
terræ incumbunt, ad perpendiculum non
ſunt conſtituti: vnde ſolùm verticem, quaſi
ex puncto Sol à parte Boreali tangit, vm
bras igitur auſtrales efficere non poteſt.
Facilè iſtud figura effinges, ſi duos circu
los, alterum minorem, maiorem alterum,
deſcribas. In minore autem à centro ductis
lineis, paululum extra circulum ipſum pro
feras, quicquid extra fuerit, homines, plan
tas, turres & montes exiſtima, videbis quàm
minimo ſpatio comprehendatur, quod ex
vtraque parte radios à maiore circulo exci
pere poteſt: ergo ſolùm hi, qui per dimi
diam partem, id eſt, per ſtadia trecenta quin
quaginta, quæ Soli è directo ſubiicitur, vm
bras habebunt rectas.
Dubitabit autem aliquis quoniam par
tem Ptolemæus 500. ſtadiis definit, alij 700.
Hoc autem contigit, quoniam Ptolemæus
iter rectà definiuit, Eratoſthenes autem,
commune. Sed vt ad propoſitum redeam,
quæri etiam ſolet, cur non vbique æſtas
ſit, cùm vbique ſuper planum terris radij ad
perpendiculum incidant. At dices, non ad
perpendiculum ſunt: non enim ad cen
trum terræ tendunt. At id non ſufficere vi
detur, cùm ratio reflexionis ex hoc robur
(vt oſtendimus) accipiat, quòd radius in ſe
redeat: at magnitudo terræ hoc facit: nam
& plana ſpecula ad perpendiculum refle
ctunt, ſi ſupina in terram ponantur. Verùm
hoc non eſt, imò aliò radij reflexi tendunt
ad aduerſam Solis partem. Quomodo igi
tur à planis ſpeculis ad perpendiculum fiet
reflexio? Cùm ſic Soli fuerit expoſitum, vt
illius ſuperficies ſi protracta quantum ve
lim intelligatur, ſemper æquidiſtet ſuper
ficiei planæ Solem contingenti in puncto,
per quam producta ex centro Solis ad ſuper
ficiem ſpeculi rectà tranſit. Finge igitur
ex terræ centro lineas ad illius ſuperficiem
venientes planis orthogonias incumbere,
intelliges ea plana nihil facere, vt radij
ex Sole, quamuis maior ſit longè terra, in
ipſa plana ſint orthogonij. Cùm igitur ad
nus Solis radij, noſtrámque planitiem ve
niant, nec ad perpendiculum centri ratione
terræ, cùm in terræ centrum non tendant:
nec velut ſuper erectam ſpeculi ſuperficiem,
cùm planum terræ ſit in quod quæ ad per
pendiculum ex centro terræ cadat: nec pla
num hoc plano Solis æquidiſtare illi poſſit,
in quod rectà è centro Solis ad perpendiculum
tem Ptolemæus 500. ſtadiis definit, alij 700.
Hoc autem contigit, quoniam Ptolemæus
iter rectà definiuit, Eratoſthenes autem,
commune. Sed vt ad propoſitum redeam,
quæri etiam ſolet, cur non vbique æſtas
ſit, cùm vbique ſuper planum terris radij ad
perpendiculum incidant. At dices, non ad
perpendiculum ſunt: non enim ad cen
trum terræ tendunt. At id non ſufficere vi
detur, cùm ratio reflexionis ex hoc robur
(vt oſtendimus) accipiat, quòd radius in ſe
redeat: at magnitudo terræ hoc facit: nam
& plana ſpecula ad perpendiculum refle
ctunt, ſi ſupina in terram ponantur. Verùm
hoc non eſt, imò aliò radij reflexi tendunt
ad aduerſam Solis partem. Quomodo igi
tur à planis ſpeculis ad perpendiculum fiet
reflexio? Cùm ſic Soli fuerit expoſitum, vt
illius ſuperficies ſi protracta quantum ve
lim intelligatur, ſemper æquidiſtet ſuper
ficiei planæ Solem contingenti in puncto,
per quam producta ex centro Solis ad ſuper
ficiem ſpeculi rectà tranſit. Finge igitur
ex terræ centro lineas ad illius ſuperficiem
venientes planis orthogonias incumbere,
intelliges ea plana nihil facere, vt radij
ex Sole, quamuis maior ſit longè terra, in
ipſa plana ſint orthogonij. Cùm igitur ad
nus Solis radij, noſtrámque planitiem ve
niant, nec ad perpendiculum centri ratione
terræ, cùm in terræ centrum non tendant:
nec velut ſuper erectam ſpeculi ſuperficiem,
cùm planum terræ ſit in quod quæ ad per
pendiculum ex centro terræ cadat: nec pla
num hoc plano Solis æquidiſtare illi poſſit,
in quod rectà è centro Solis ad perpendiculum