Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[31.] Wie man die Plantas vnnd gewächs inn gůtem bauw vnnd ehren halten ſoll/ Das xxiij. Capitel.
[32.] Von wein vnd eſſig/ Das xxiiij. Capitel.
[33.] Von anderen Saten vnnd dem Honig/ Das xxv. Capittel.
[34.] Wie die ding erhalten werdend/ ſo von den Plan tis oder gewächſen harkommend/ Das xxvj. Capittel.
[35.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſibend Bůch Von den chieren/ vnnd was von inen kommet. Ein gemeine rechnung der thieren/ vnnd jr vnderſcheid/ das xxvij Capittel.
[36.] Von den vnuolkommen chieren/ Das xxviij. Capitell.
[37.] Von den Schlangen/ Das xxjx Capittel.
[38.] Wie man die kriechenden thier vnnd andere der geleichen vertreiben ſoll/ das xxx Capittel.
[39.] Von vierfüſſigen thieren/ das xxxj Capittel.
[40.] Wie man zů den vierfüſſigen thieren ſorg haben ſoll/ das xxxij Capittel.
[41.] Von der vierfüſſigen thieren eigen ſchafft/ Das xxxiij. Capitel.
[42.] Von den Vöglen/ Das xxxiiij Capittel.
[43.] Wie man zů den vöglen ſorg haben ſoll. das xxxv. Capittel.
[44.] Der vögel eigenſchafft. Das xxxvj. Capittel.
[45.] Von der fiſchen arch vnd vnderſcheid. Das xxxvij. Capitel.
[46.] Wie die fiſch zůerhalten/ vnnd ihre eigenſchafft/ Das xxxviij. Capittel.
[47.] Was von den Thieren kommet/ Das xxxix. Capittel.
[48.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das acht Bůch Von dem Menſchen. Von Menſchlicher natur/ Das xl. Capittel.
[49.] Von den ſinnen/ Das xli. Capittel.
[50.] Von dem gemůt/ Das xlij. Capittel.
[51.] Von des menſchen wunderwerck/ Das xliij. Capitel.
[52.] Wie die kranckheiten wunderbarer geſtalt geheilet werden. Das xliiij. Capittel.
[53.] Von gemeinem iamer/ Das xlv. Capittel.
[54.] Von menſchlicher ſachen ſubſtantz vnnd weſen/ Das xlvj. Capittel.
[55.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das neündt Bůch. Von Bewegungen. Von den Bewegungen ein gemeine rechnung/ Das xlvij. Capittel.
[56.] Von dem ſtättigen vnnd ewigen lauff-Das xlviij Capittel.
[57.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das zehendt Bůch. Von kunſtreichen feüwren. Von deß feüwrs krafft vnnd erhaltung/ Das xlix. Capittel.
[58.] Von diſtillierung vnd kochung/ das l Capitel.
[59.] Von der Alchemei/ Das li Capittel.
[60.] Von glaß kunſt/ Das lij Capittel.
< >
page |< < (lxxviij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div131" type="section" level="1" n="21">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2780" xml:space="preserve">
              <pb o="lxxviij" file="0134" n="134" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            allein zweyer jaren ordnung/ vnd nit der übrigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2781" xml:space="preserve">Wölche nit wöllen zů
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0134-01" xlink:href="note-0134-01a" xml:space="preserve">Des meers ab
                <lb/>
              vnd zůlauff.</note>
            laſſen/ daß das geſtirn einerley krafft in die vn{der}n cörper habe/ ſollend mir
              <lb/>
            allein antworten/ wie doch diſe ſubteile rechnũg/ wölche man alle tag durch
              <lb/>
            die erfarnuß erlernet/ an{der}ſt beſchehen möcht? </s>
            <s xml:id="echoid-s2782" xml:space="preserve">Ich hab auch diſes nit ẽrfun
              <lb/>
            den/ ſon{der} Friderich Tadertinus/ wiewoler an etlichen kleinen dingen gefä
              <lb/>
            let/ vnd den handel vyl zů dunckel angezeigt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2783" xml:space="preserve">Man ſetze den Aequinoctiali
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0134-01" xlink:href="fig-0134-01a" number="21">
                <variables xml:id="echoid-variables19" xml:space="preserve">e b g a c d f</variables>
              </figure>
            ſchen circkel A B C D vff der erden kugel/ vud zwen halb cir
              <lb/>
            ckel darüber A E C vnd A F C/ nach der proportz fünff elẽbo
              <lb/>
            gen/ ſo in der mittẽ zů beidẽ theilẽ ein klein erhebt/ vñ in den
              <lb/>
            90. </s>
            <s xml:id="echoid-s2784" xml:space="preserve">graden/ namlich in den puncten C A/ ſollend ſie die kugel
              <lb/>
            an rüren. </s>
            <s xml:id="echoid-s2785" xml:space="preserve">Man ſoll auch die punctẽ E F in dem beweglichen
              <lb/>
            puncten des Meridiã E G F ſetzen/ alſo dz die auß beydẽ ſeit-
              <lb/>
            ten durch xxiij. </s>
            <s xml:id="echoid-s2786" xml:space="preserve">grad vnd ein halbẽ mögen gezogen werden/
              <lb/>
            nach der Soñen gröſtẽ neygung. </s>
            <s xml:id="echoid-s2787" xml:space="preserve">Man ſoll auch zwen horizontes in ſeinem
              <lb/>
            land verordnen/ namlich ein geradẽ vnd ſchlim̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s2788" xml:space="preserve">alle diſe circkel/ on der
              <lb/>
            Meridian/ wölcher durch E F geth/ ſollend die kugel anrüren. </s>
            <s xml:id="echoid-s2789" xml:space="preserve">Man ſoll
              <lb/>
            auch ob dem Meridian etwz ordnẽ/ damit er möge vmbgetribẽ werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s2790" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            ſol man diſe ſchlußredẽ/ welche durch die erfarung probiert/ zůhandẽ nem-
              <lb/>
            men/ namlich/ wo die Soñ vñ Mon ſtond/ erheben ſie das waſſer im meer
              <lb/>
            am aller höchſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s2791" xml:space="preserve">Vnd widerũb in denen punctẽ ſo dargegen über ſthand.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2792" xml:space="preserve">Es vermöge auch der Mon etwz mehr dañ die Soñ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2793" xml:space="preserve">es laße auch der waſſe
              <lb/>
            ren bewegung etwas nach. </s>
            <s xml:id="echoid-s2794" xml:space="preserve">es vermöge auch der neüw vñ verborgen Mon
              <lb/>
            vyl minder dañ ſo er voll iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2795" xml:space="preserve">Wañ man diſes alſo geſteller/ volgen behend
              <lb/>
            darauff die ding/ wölche man auch an der kugel/ ſo man der Soñ vñ Mon
              <lb/>
            ſtatt vmb treibt/ erfaren mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s2796" xml:space="preserve">Zů erſt werden die orth ſo 90. </s>
            <s xml:id="echoid-s2797" xml:space="preserve">grad von den
              <lb/>
            liechtern ſtond/ keiner vngewonlichen höhe/ ſon{der} das meer wirt am nider
              <lb/>
            ſten ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2798" xml:space="preserve">die orth aber ſo am nechſten bey den liechtern ſtond/ werden am
              <lb/>
            ſchnelleſtẽ bewegt/ vnd die weiteſten am niderſtẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2799" xml:space="preserve">diſes theil auch des waſ-
              <lb/>
            ſers ſo vor dem liecht ſtath/ laufft gegẽ Occidẽt/ wölches aber darhin{der} iſt/
              <lb/>
            laufft wi{der} gegen Orient. </s>
            <s xml:id="echoid-s2800" xml:space="preserve">auß wölchẽ volgt/ wañ die Soñ gegen dem Mon
              <lb/>
            über ſtath/ dz es treffenlich zů nem̃e. </s>
            <s xml:id="echoid-s2801" xml:space="preserve">demnach wann die liechter erfunden/
              <lb/>
            dañ der Mon vẽrmag min{der}. </s>
            <s xml:id="echoid-s2802" xml:space="preserve">Wañ ſie aber nach den viertheilẽ gegeneinan-
              <lb/>
            deren ſehen/ lauffet dz meer nit ab vnd zů/ dañ in den vier punctẽ ſo gegen
              <lb/>
            einãderen ſthond/ erhebt ſich dz waſſer gleich groß. </s>
            <s xml:id="echoid-s2803" xml:space="preserve">alſo gath es auch in den
              <lb/>
            mittel puncten zů/ dañ von dem Afahret es fürſich/ vnd võ dem B hinder
              <lb/>
            ſich/ alſo wirt es vnbeweglich. </s>
            <s xml:id="echoid-s2804" xml:space="preserve">zů andern zeiten endert ſich des meers lauff/
              <lb/>
            nach der weite ſo die liechter voneinan{der} ſtond/ als am erſten tag nach dem
              <lb/>
            neüwen růwetes ein ſtund/ am anderẽ tag zwo ſtund/ vnd alſo für vũ für. </s>
            <s xml:id="echoid-s2805" xml:space="preserve">
              <lb/>
            An dem ſibenden vnd achten tag iſt kein ab vnd zůlauff/ an dem neüntẽ ein
              <lb/>
            ſtund/ an dem zehendẽ zwo ſtund. </s>
            <s xml:id="echoid-s2806" xml:space="preserve">Weil auch des meers lauff ein klein mehr
              <lb/>
            begreifft/ wañ die waſſer ſechs ſtund lauffen/ vnd in ſo vyl wider harumb
              <lb/>
            lauffen/ vnd in dem mittentag die waſſer am aller höchſten grad vnder der
              <lb/>
            Soñen ſeind/ volget dz in der zeit wañ tag vnd nacht gleich ſeind/ die waſ-
              <lb/>
            ſer anfahend lauffen wañ die Soñ auff geth/ vnd auff hören wann ſie nider
              <lb/>
            gath. </s>
            <s xml:id="echoid-s2807" xml:space="preserve">Wañ die Soñ im ſom̃er am höchſtẽ ſtath/ facht es an zwo ſtund nach
              <lb/>
            der Soñen vffgang/ vnd höret zwo ſtund vor dem nidergang auff. </s>
            <s xml:id="echoid-s2808" xml:space="preserve">Harge-
              <lb/>
            gegen/ wañ die Soñ im winter am niderſteniſt/ fahet es zwo ſtund vor der
              <lb/>
            Soñen vffgang an/ vnd höret in ſo vylẽ vff. </s>
            <s xml:id="echoid-s2809" xml:space="preserve">Nach dem nidergãg zů mitler
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>