Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 31]
[Figure 32]
[Figure 33]
[Figure 34]
[Figure 35]
[Figure 36]
[Figure 37]
[Figure 38]
[Figure 39]
[Figure 40]
[Figure 41]
[Figure 42]
[Figure 43]
[Figure 44]
[Figure 45]
[Figure 46]
[Figure 47]
[Figure 48]
[Figure 49]
[Figure 50]
[Figure 51]
[Figure 52]
[Figure 53]
[Figure 54]
[Figure 55]
[Figure 56]
[Figure 57]
[Figure 58]
[Figure 59]
[Figure 60]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002981">
                <pb pagenum="422" xlink:href="016/01/071.jpg"/>
              vt mirer eos, qui affirmant, iridem vbi in­
                <lb/>
              cubuerit, plantas illas efficere odoratas, tum
                <lb/>
              maximè ſi iam naturâ tales ſint: vt laurus,
                <lb/>
              iuniperus, myrtus: credo potiùs cauſam
                <lb/>
              eſſe, quam dixi, cur optima terra poſt ſicci­
                <lb/>
              tatis imbre ſuperueniente benè oleat. </s>
              <s id="s.002982">Quis
                <lb/>
              enim vnquam irridem vidit arbori incum­
                <lb/>
              bentem? </s>
              <s id="s.002983">cùm ſola
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dixi ) viſus imagi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg345"/>
                <lb/>
              ne conſiſtat. </s>
              <s id="s.002984">Quod igitur dicere oportet,
                <lb/>
              cum Ariſtotele eſt, iridem apparere cum
                <lb/>
              ex guttulis nubes humilis eſt, quæ poſt lon­
                <lb/>
              gas ſiccitates arboribus ſuperueniens iam
                <lb/>
              natura odoratis concocto protinus humido
                <lb/>
              guttularum tenui, in vapores mirum in
                <lb/>
              modum odoratos euaneſcit: nam hoc ego
                <lb/>
              quandoque in æſtate matutinò vidi, in ro­
                <lb/>
              ſæ arbore iam areſcente: tantus enim ex
                <lb/>
              rore citra iridem fragrabat odor, vt vix ei
                <lb/>
              quanquam auſim comparare. </s>
              <s id="s.002985">Hac de cauſa,
                <lb/>
              qui iridem viderunt iam, & naturam eius ig­
                <lb/>
              norant, odoris cauſam in eam referunt. </s>
              <s id="s.002986">Ma­
                <lb/>
              tutinę imbres, veſpertinæ
                <expan abbr="ſerenitatẽ">ſerenitatem</expan>
              indicare
                <lb/>
              apud nos ſolent: quoniam nobis
                <expan abbr="tẽpus">tempus</expan>
              quale
                <lb/>
              cœlum plerumque occidente Sole, at ſere­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg346"/>
                <lb/>
              num in iride veſpertina. </s>
              <s id="s.002987">At Corona, & Vir­
                <lb/>
              gæ, vel diu manent inconcuſſæ, & nimbos
                <lb/>
              prædicunt, nam nubes eſt denſa, quæ tam­
                <lb/>
              diu immota manet, & radiis ſyderis non
                <lb/>
              conſumitur, nec diſſipatur, quòd ſi pars
                <lb/>
              maneat, pars repentè diſſipatur, aut tota
                <lb/>
              ſimul diſſipetur, ventos prænunciat, ex ea
                <lb/>
              parte, quæ rectè imminet auulſæ parti, vt
                <lb/>
              ſit quaſi ventus chorda relicti arcus Halo­
                <lb/>
              nis, vel æquidiſtans parti ſupremæ, aut la­
                <lb/>
              teri auulſæ partis Virgæ: at ſi ſenſim emar­
                <lb/>
              ceſcant, tenuitatis vaporum indicium præ­
                <lb/>
              bent, atque ideò etiam ſerenitatis. </s>
              <s id="s.002988">Diffe­
                <lb/>
              runt autem inter ſe Pareliæ, & Virgæ, quan­
                <lb/>
              quam ambæ rectæ ſint ( nam inter Iridem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg347"/>
                <lb/>
              & Coronam, quum Corona ſit circulus
                <lb/>
              completus, haud obſcura eſt differentia)
                <lb/>
              quòd Virgæ oblongæ ſunt, & coloribus
                <lb/>
              Iridis diſtinctæ, vno, perſæpè duobus, plu­
                <lb/>
              ribuſve, quandoque in ſummo nubium qua­
                <lb/>
              ſi imminentes capiti, aliquando quaſi deſ­
                <lb/>
              cendentes, iuxta nubium ſitum: non val­
                <lb/>
              dè latæ, ſed anguſtæ, vnde nomen ſum­
                <lb/>
              pſerunt. </s>
              <s id="s.002989">At Pareliæ rotundæ quaſi, aut
                <lb/>
              parum oblongæ, Solem aut Lunam gemi­
                <lb/>
              natam oſtendunt: quandoque à lateribus
                <lb/>
              Solis vna ſingulis, ſic vt tres Soles quan­
                <lb/>
              doque referant vt ego ſemel vidi: nec ſatis
                <lb/>
              noueram oculo, quis eſſet verus, adeò mica­
                <lb/>
              bant, qui à lateribus erant radiis: aderant
                <lb/>
              tunc & Iris vna, & Corona etiam, in cœ­
                <lb/>
              li medio ( dictum mirum
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              quum nullus Sol
                <lb/>
              ibi eſſet, ſed omnes in Oriente: neque enim
                <lb/>
              fiunt hæc, niſi Sole occiduo, aut Orien­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg348"/>
                <lb/>
              te, dum nubes caua excipit, ac denſa ra­
                <lb/>
              dios, atque remittit. </s>
              <s id="s.002990">Igitur quum tres Lu­
                <lb/>
              næ fuerint, media erit vera. </s>
              <s id="s.002991">Accidit rarò
                <lb/>
              de Luna geminata, rariſſimè de triplici:
                <lb/>
              quòd non fiat, niſi Luna (vt dixi) in Orien­
                <lb/>
              te, vel Occidente, ob cauſam de Iride aſſi­
                <lb/>
              gnatam: nec niſi plenilunio fermè, cum
                <lb/>
              alio tempore ſit imbecillior: purum etiam
                <lb/>
              aërem & denſiſſimam nubem expoſtulat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002992">Cum verò trigemina futura eſt, manife­
                <lb/>
              ſtum eſt, quòd duas tales nubes, ac lo­
                <lb/>
              cis opportunis conſtitutas adeſſe oportet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002993">Frequentior eſt Parelia Solis duplex, quàm
                <lb/>
              Lunę ſimplex. </s>
              <s id="s.002994">Simplex autem Solis frequens
                <lb/>
              eſt, ac nullis nautis penè, magno etiam cum
                <lb/>
              periculo, non viſa. </s>
              <s id="s.002995">Accedit ad Parelia­
                <lb/>
              rum Lunæ raritatem, quod homines no­
                <lb/>
              cte non adeò vigilant, & in locis manent
                <lb/>
              apertis, ac ſub diuo, ſicut de die, vt plu­
                <lb/>
              res longè fiant forſan, quæ non videntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.002996">Solis autem imaginem impoſſibile eſt om­
                <lb/>
              nes latêre, tot ſub dio mortalibus. </s>
              <s id="s.002997">At­
                <lb/>
              que ( vt reor ) eadem eſt cauſa, cur paucæ
                <lb/>
              irides Lunæ videantur: nam & hæ nocte
                <lb/>
              primum, Luna luminibus ſaltem fermè
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg349"/>
                <lb/>
              plena, non multum circa æquinoctia­
                <lb/>
              lem circulum, & finitori propinqua vi­
                <lb/>
              deri poſſunt. </s>
              <s id="s.002998">Hanc ferunt in Germania,
                <lb/>
              vbi frequentius videtur ob poli altitu­
                <lb/>
              dinem, & nubium denſitatem, bis vi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg350"/>
                <lb/>
              ſam vna ætate, Candida eſt multò ma­
                <lb/>
              gis ſolari iride, vt pro cæruleo obſcura viridi­
                <lb/>
              tas, pro viridi croceus, pro crocea albus fer­
                <lb/>
              mè ſubiiciatur. </s>
              <s id="s.002999">His rationibus palam eſt,
                <lb/>
              cùm Sol aut Luna nunquam retrò capita
                <lb/>
              noſtra agantur ad Boream, ſitque centrum
                <lb/>
              iridis in linea à Sole ad oculum, iridem in
                <lb/>
              Oriente in Occidente, & in Septentrione
                <lb/>
              tantùm ſpectari poſſe: in Auſtro nunquam
                <lb/>
              niſi quantum ex Solis, & finitoris diuerſi­
                <lb/>
              tate contingit, æſtate parietes in mane ver­
                <lb/>
              ſus Boream à primis radiis eius illuſtrari,
                <lb/>
              Cùm enim æſtate Sol oriatur, vbi circulus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg351"/>
                <lb/>
              Cancri finitorem ſecat, ratio ſphæræ edo­
                <lb/>
              cet, vt nobis auſtrum inſpicientibus, vm­
                <lb/>
              bras adeò obliquas exporrigat, vt ad Au­
                <lb/>
              ſtrum tendere videantur. </s>
              <s id="s.003000">Eadémque ratio
                <lb/>
              dum occidit, viget: nam verticis axis cùm
                <lb/>
              ad centrum terræ deſcendat: Sol verò citra
                <lb/>
              centrum terræ in circulo Cancri feratur,
                <lb/>
              neceſſe eſt, vt quantò magis finitori pro­
                <lb/>
              pinquus eſt Sol, eò illum borealiorem no­
                <lb/>
              bis videri, cùm lineæ, quæ ad verticem ten­
                <lb/>
              dit noſtrum, partis imæ comparatione ve­
                <lb/>
              rè ſit borealis. </s>
              <s id="s.003001">Sagitta enim ad circulum
                <lb/>
              Cancri perueniens in finitoris ſuperficie,
                <lb/>
              breuior eſt, quàm vt nos attingat. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003002">
                <margin.target id="marg333"/>
              Vmbræ cur
                <lb/>
              nigræ vi­
                <lb/>
              deantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003003">
                <margin.target id="marg334"/>
              Ratio ordi­
                <lb/>
              nis colorum
                <lb/>
              in iride.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003004">
                <margin.target id="marg335"/>
              Cur iris ro­
                <lb/>
              tundæ figu­
                <lb/>
              ræ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003005">
                <margin.target id="marg336"/>
              Cur iris vi­
                <lb/>
              deatur ſemi­
                <lb/>
              circuli for­
                <lb/>
              ma, dum ſol
                <lb/>
              eſt in finito­
                <lb/>
              re.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003006">Cur iris dum
                <lb/>
              ſol altior
                <lb/>
              eſt, minor
                <lb/>
              videtur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003007">
                <margin.target id="marg337"/>
              Cur irides
                <lb/>
              tantum duo
                <lb/>
              videri ſimul
                <lb/>
              poſſint.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003008">
                <margin.target id="marg338"/>
              Iridis ſecun­
                <lb/>
              dæ colorum
                <lb/>
              ordo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003009">
                <margin.target id="marg339"/>
              Cur iris in
                <lb/>
              meridie non
                <lb/>
              fiat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003010">
                <margin.target id="marg340"/>
              Cur iris quò
                <lb/>
              minorem re­
                <lb/>
              fert circuli
                <lb/>
              portionem, eo
                <lb/>
              maioris cir­
                <lb/>
              culi pars vi­
                <lb/>
              detur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003011">
                <margin.target id="marg341"/>
              Iris ex re­
                <lb/>
              mis, & lu­
                <lb/>
              cerna, &
                <lb/>
              guttulis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003012">
                <margin.target id="marg342"/>
              De corona,
                <lb/>
              pareliis, &
                <lb/>
              virgis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003013">
                <margin.target id="marg343"/>
              Iris, & pare­
                <lb/>
              liæ quid ſi­
                <lb/>
              gnificent.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003014">
                <margin.target id="marg344"/>
              Colores iri­
                <lb/>
              dis veræ,
                <lb/>
              quomodo
                <lb/>
              fiant à cry­
                <lb/>
              ſtallo, & vi­
                <lb/>
              tro.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003015">Iris quomo­
                <lb/>
              do bene olere
                <lb/>
              faciat arbo­
                <lb/>
              res.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003016">
                <margin.target id="marg345"/>
              2.Problem.b
                <lb/>
              3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003017">
                <margin.target id="marg346"/>
              Corona, &
                <lb/>
              virgæ quid
                <lb/>
              prænuncient.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003018">
                <margin.target id="marg347"/>
              Virgæ, &
                <lb/>
              pareliæ, in
                <lb/>
              quod diffe­
                <lb/>
              rant, tum
                <lb/>
              iris, & coro­
                <lb/>
              na.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003019">
                <margin.target id="marg348"/>
              Cur paraliæ,
                <lb/>
              & geminæ
                <lb/>
              lunæ rariſſi­
                <lb/>
              mè contin­
                <lb/>
              gant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003020">
                <margin.target id="marg349"/>
              Cur irides
                <lb/>
              lunæ raræ,
                <lb/>
              & quales.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003021">
                <margin.target id="marg350"/>
              Iridem in
                <lb/>
              auſtro à no­
                <lb/>
              bis videri
                <lb/>
              non poſſe.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003022">
                <margin.target id="marg351"/>
              Æſtate ma­
                <lb/>
              nè, & veſpe­
                <lb/>
              ri vmbræ
                <lb/>
              quaſi au­
                <lb/>
              ſtrales.</s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.071.1.jpg" xlink:href="016/01/071/1.jpg" number="45"/>
            <p type="main">
              <s id="s.003023">Sed & ex his diſtantiam iridis viſæ à no­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg352"/>
                <lb/>
              ſtris pedibus iam metiri diſcamus. </s>
              <s id="s.003024">Sit ar­
                <lb/>
              cus ſemicirculi AB tranſeuntis per Solem,
                <lb/>
              & oculos noſtros, ac verticem noſtrum,
                <lb/>
              & centrum iridis, tum illius verticem
                <lb/>
              A B: & ſit centrum mundi C, centrum
                <lb/>
              iridis D, cuius ſemidiameter, & ſinus ver­
                <lb/>
              ſus ſeu ſagitto E F, medietas ima arcus
                <lb/>
              iridis viſa E F, Sol K: quia igitur ar­
                <lb/>
              cus K A notus eſt, erit & angulus in C,
                <lb/>
              quaſi eſſet centrum mundi punctus C, ob </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>