Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < (dxi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div718" type="section" level="1" n="68">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16384" xml:space="preserve">
              <pb o="dxi" file="0567" n="567" rhead="ſachen/ Das zwölfft bůch."/>
            quadrant/ vnd die ſeiten D geſtrackt/ zeigt ſie an daß alle
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0567-01" xlink:href="fig-0567-01a" number="93">
                <variables xml:id="echoid-variables73" xml:space="preserve">a d e f g c b</variables>
              </figure>
            ſeyten bekant/ vnnd diſes auß den propoſitionen ſo vorhin
              <lb/>
            fürgehalten/ vnd auß den vier ſchlußreden ſo ich bald her
              <lb/>
            nach will ſetzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16385" xml:space="preserve">Deßhalben fürt ſie die ſeitẽ C D biß zů A/
              <lb/>
            damit C A ein quadrant ſeye/ das iſt neüntzig grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s16386" xml:space="preserve">vnnd
              <lb/>
            zeücht A B ſchnůr ſchlecht auff A C. </s>
            <s xml:id="echoid-s16387" xml:space="preserve">Alſo iſt durch die
              <lb/>
            fünffte propoſition das C des A B Polus. </s>
            <s xml:id="echoid-s16388" xml:space="preserve">wann nun A B
              <lb/>
            neüntzig grad iſt/ wirt das B Polus durch die ſelbigen zů A C gezogen/ deß
              <lb/>
            halben C F biß zů E/ ſo wirt C E ſchnůrſchlecht auff A B ſthen/ nach der
              <lb/>
            ſechßten propoſitiõ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16389" xml:space="preserve">Weil auch das C des A B Polus iſt/ wirt C B nach der
              <lb/>
            vierdtẽ p ropoſition des C B quadrãt/ vnd eigentlich auff dem A B ſthen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s16390" xml:space="preserve">Alſo haſt du in diſer figur fünff quadrantẽ A C/ C B/ A B/ D B/ vñ C E. </s>
            <s xml:id="echoid-s16391" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſie ſthond auch alle ſchnůr ſchlecht auff den ſeyten ſo gegen einanderẽ ſeind/
              <lb/>
            damit die eck ſeyend A/ C/ B/ D/ E. </s>
            <s xml:id="echoid-s16392" xml:space="preserve">vnd ſeind alle ſieben gerad. </s>
            <s xml:id="echoid-s16393" xml:space="preserve">Diſes iſt
              <lb/>
            die figur welche er zůerſt ſtellet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16394" xml:space="preserve">Demnach ſetzet er vier ſchlußreden/ vnder
              <lb/>
            welchen die erſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16395" xml:space="preserve">Wañ man ein geſtrackt eck D ſetzet/ ſo wirt die proportz des
              <lb/>
            gantzen Sinus oder ſchoß ſein/ das iſt des quadranten gegen der ſchoß der
              <lb/>
            überigen ſeyten/ ſo die rechte begreifft/ nammlich A D. </s>
            <s xml:id="echoid-s16396" xml:space="preserve">als des eck ſchoß/
              <lb/>
            wann die geſtrackte die ſeyten begreifft/ nammlich A E zů dem ſinu oder
              <lb/>
            ſchoß des übrigen eck/ ſo gegen der ſelbigen ſeyten ſicht/ welches das F iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16397" xml:space="preserve">di
              <lb/>
            ſes lernet er inn der achzehenden propoſition des vierdten bůchs von den
              <lb/>
            trianglen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16398" xml:space="preserve">Für welches man wiſſen ſoll/ daß des eck ſchoß genẽnet wirt/ der
              <lb/>
            bogen am außgeſtreckten circkel gegen dem eck ſo an dem Polo deſſelbigen
              <lb/>
            circkel ſteth. </s>
            <s xml:id="echoid-s16399" xml:space="preserve">als des eck ſchoß A B D/ iſt ein ſchoß des bogen A D/ vñ wirt
              <lb/>
            die ſchoß C D/ ein ſchoß des übrigẽ eck A B D geneñet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16400" xml:space="preserve">vnd iſt des eck ſchoß
              <lb/>
            A C E ein ſchoß des bogen A E/ vnnd des übrigen bogen E B. </s>
            <s xml:id="echoid-s16401" xml:space="preserve">Man ſoll
              <lb/>
            auch wüſſen daß man in allen propoſitionen ſolliches enderen vnd vmbke-
              <lb/>
            ren mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s16402" xml:space="preserve">als wir jetz zůmal ſagen/ der gantzen ſchoß proportz ſeye gegen der
              <lb/>
            eck ſchoß C/ wie die ſchoß der übrigen ſeytten C D gegen der ſchoß des über-
              <lb/>
            blibenen eck F.</s>
            <s xml:id="echoid-s16403" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16404" xml:space="preserve">Die ander propoſition iſt die neünzehend deſſelbigen vierdten bůch. </s>
            <s xml:id="echoid-s16405" xml:space="preserve">vnd
              <lb/>
            iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16406" xml:space="preserve">Wann man ein triangel mitt rechten ecken ſetzet C D F/ welches D ge-
              <lb/>
            ſtrackt iſt/ iſt der gantzen ſchoß proportz zů der ſchoß F B/ vnd das übrig an
              <lb/>
            der ſeyten D F. </s>
            <s xml:id="echoid-s16407" xml:space="preserve">gleich wie die ſchoß zů der übrigen ſeytẽ C D gegen der ſchoß
              <lb/>
            F E ſo an der ſeytten C F überbiben/ nach der außgeſtreckten geraden lini-
              <lb/>
            en. </s>
            <s xml:id="echoid-s16408" xml:space="preserve">Alſo bedenckt er in diſer propoſition das übrig an dreyen ſeitten des tri-
              <lb/>
            angels/ damit die proportz der gantzen ſchoß gegen der ſchoß ſeye/ ſo das ü-
              <lb/>
            berig begreifft/ wie das überig an der anderen ſeite/ ſo do begreifft beyder
              <lb/>
            ſchoß der übrigen entgegen geſetzten ſeiten am rechten eck.</s>
            <s xml:id="echoid-s16409" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16410" xml:space="preserve">Die dritt propoſition iſt allen trianglen geleich/ ſie habend geleiche eck o-
              <lb/>
            der nit/ vnd iſt die ſiebẽzehend deſſelben vierdten bůchs/ inn welcher er an-
              <lb/>
            zeigt/ daß inn einem jeden triangel der größeren circklen die proportz an der
              <lb/>
            eck en ſchoß vnder jnen ſelbs iſt/ wie auch der ſchoß ſeiten ſo einander anſe-
              <lb/>
            ben. </s>
            <s xml:id="echoid-s16411" xml:space="preserve">Deßhalben wañ man diſe regel vmb keeret/ iſt der ſchoßen eck proportz
              <lb/>
            gegen den ſchoßen ſo der ſeyten eck anſchauwẽ/ ein ding. </s>
            <s xml:id="echoid-s16412" xml:space="preserve">diſes bedarff auch
              <lb/>
            keines exempel.</s>
            <s xml:id="echoid-s16413" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16414" xml:space="preserve">Die vierdte propoſition iſt/ daß inn einem yeden triangel der größeren
              <lb/>
            circklenn/ er ſeye vonn geleichen graden linienn oder nitt/ die </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>