Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of contents

< >
[3.] Capitulum tertium / in quo agitur de quibuſdam propor­tionalitatibus et modis argu­endi in eis.
[4.] Capitulum quartum / in quo agitur de ex-ceſſu cõpoſitione et diuiſione ꝓportionū.
[5.] Capitulum quintum / in quo reci-tatur paucis et impugnatur opinio baſani politi de proportione ſiue cõmenſurabilitate proportionum.
[6.] Capitulū ſextū / in quo agitur de pro-portionū proportione: cõmenſurabilita­te earūdem, et incõmenſurabilitate.
[7.] Capitum ſeptimū / in quo agitur de medie rei inuentione et proportione proportionuꝫ rationalis et irrationalis.
[8.] Capitulum octauū / in quo agitur decre-mento et decremento ꝓportionū.
[1.] Capitulum primum / in quo ponitur et improbatur vna opinio: de cauſa velocitatis motus.
[2.] Capitulum ſecundū / in quo recitantur et improbantur ſecunda et tertia opinio-nes. de cauſa velocitatis motuum.
[3.] Capitulum tertium / in quo ponitur alia opinio et vera.
[4.] Quartum capitulum / in quo ponunt̄̄ ſeptē regule de propor­tionalitate motus quas ponit philoſophus ſeptimo phiſico-rum quas etiam in preſenti ca-pite examinandas duxi.
[5.] Capitulum quintum / in quo ponuntur regule ſiue concluſiones velocitatis et tar­ditatis motus penes proportionem pro­portionum conformiter ad intentionem calculatoris.
[6.] Sextum capitulum / in quo ponūtur alique obiectiones contra aliquas concluſiones ſuperioris capitis.
[7.] Septimum capitulum / in quo inquiri­tur: vtrum aliqua potentia non varia-riata per medium vniforme aut diffor-me, vniformiter ad non gradum vel ad gradum ſuum motum remittere aut in­tendere valeat.
[8.] Capitulū octauū / in quo inquiritur an due potentie īequales idē mediū īuariatū tran-ſeūtes valeãt vniformiter remittere aut intē­dere motum ſuum per ambarū vel alterius earum variationem.
[9.] Capitulum nonum / quod obiicit cõcluſioni­bus duoꝝ p̄cedentium capitum.
[10.] Capitulum decimum / in quo oſten-ditur, et traditur noticia velocitatis motus penes cauſam in medio vni-formiter difformi quieſcente: poten-tia continuo variata.
[11.] Capitulum vndecimum / in quo pulchre admodum comparantur motus diuerſa-rum potentiarum in eodem medio vnifor­miter difformi inuariato mouentium per earum potentiarum vniforme crementum
[12.] Capitulum duodecimum: aliqui-bus predictarum concluſionum pre-cedentium capitum obiiciens.
[13.] Capitulum tridecimum / in quo ponū­tur alique concluſiones velocitatē mo­tus penes cauſam declarãtes in medio non reſiſtente in quo eſt progreſſio la-titudinis reſiſtentie vniformiter diffor­mis: gradu intenſiori quieſcente.
[14.] Quartumdecimum capitulum: in quo ponuntur concluſiones de velo-citate motus in medio non reſiſtente, in quo eſt progreſſio ſiue extenſio la-titudinis reſiſtentie nõ gradu aut ex­tremo remiſſiori quieſcente inſequē-do ordinem et modum calculatoris.
[15.] Quindecimum caput / quod obiicit ali-quibus que dicta ſunt in precedentibꝰ duo­bus capitibus: inferendo aliquas conclu-ſiones de velocitate motus in reſiſtētia dif­formiter difformi progrediente per medi-um non reſiſtens: et in latitudine vniformi­ter difformi condenſante ſe ad non quãtū in medio non reſiſtente.
[1.] Capitulū ṗmū / in quo ponūtur aliq̈ cõia elemēta ī hac materia definitiões vcꝫ diuiſionibꝰ adiunctis
[2.] Capitulum ſecundum / in quo inueſtiga­tur diſputatiue et per modum queſtionis penes quid attendi habeat motus loca-lis difformis quo ad ſubiectum velocitas
[3.] Capitulū tertiū / in quo oſtendit̄̄ modꝰ cogno-ſcendi ſiue cõmenſurandi motū vniformieer diffor-mem et difformiter difformem quo ad tempus quo ad velocitatem et tarditatem in omni ſpecie .etc̈. In oī ſpecie ꝓportiõis rõnalis et irrõalis per modū q̄ſtiõis ꝓcedendo.
[4.] Capitulum quartum in quo diſputatiue īquiritur quõ motus difformis quo ad ſubiectū et tp̄s ſimul: pa­riter motus mixti veloci­tas cognoſci debeat.
[1.] Capitulū primū in quo diſputatiue inquiritur. Quid ſi raritas et dēſitas et penes q̇d raritatis et dēſitatis intēſio et rarefactiõis et condenſationis ſit velocitas attendenda.
[2.] Secundū capitulū huiꝰ tractatus / in quo ſolito pro more diſputatiue inquirimus penes quid velo­citas augmētationis attendi habeat.
[1.] Capitulum primuꝫ in quo diſputatiue inquirit̄̄ penes quid motus alterationis velocitas attendi habeat.
[2.] Capitulum ſecundum in quo agitur de intenſione et remiſ-ſione formarum.
[3.] Caput .3.4. tractatus inquireas diſpu­tatiue. An qualitates contrarie ſe com-patiantur.
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N25905" level="3" n="4" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N25911" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <pb chead="Quarti tractatus." file="0236" n="236"/>
                <p xml:id="N2775F">
                  <s xml:id="N27760" xml:space="preserve">Concluſio reſponſiua ad queſtionem
                    <lb/>
                  patet ex primo notabili queſtionis.</s>
                </p>
                <p xml:id="N27765">
                  <s xml:id="N27766" xml:space="preserve">Ad rationes queſtionis reſtat dicere.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N2776A" xml:space="preserve">¶ Ad primam rationem reſponſum eſt ibi vſ ad
                    <lb/>
                  vltimam replicã: ad quã reſpondeo cõcedendo illa­
                    <lb/>
                  tum: et neganda falſitatem conſequentis: vt patet ex
                    <lb/>
                  ſecundo notabili.</s>
                </p>
                <p xml:id="N27773">
                  <s xml:id="N27774" xml:space="preserve">Ad ſecundam rationem reſponſum ē
                    <lb/>
                  ibi vſ ad vltimam replicam: ad quam reſpondeo
                    <lb/>
                  admiſſo caſu: negando minorem: </s>
                  <s xml:id="N2777B" xml:space="preserve">Et ad ꝓbationeꝫ
                    <lb/>
                  minoris: nego conſequentiam: et cū probatur nego /
                    <lb/>
                   forma totalis ipſius a. vni certe parti date nõ hꝫ
                    <lb/>
                  infinitas equales non cõmunicantes: et ratio eſt q2
                    <lb/>
                  quelibet habet tantam formam aut maiorem ꝙ̄ ſit
                    <lb/>
                  forma habens ꝓportionem equalitatis ad reſiſtē-
                    <lb/>
                  tiam b. paſſi: vt conſtat quoniã alias non ageret.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2778A">
                  <s xml:id="N2778B" xml:space="preserve">¶ Ad confirmationem patet reſpoſio ex tertio no-
                    <lb/>
                  tabili.</s>
                </p>
                <p xml:id="N27790">
                  <s xml:id="N27791" xml:space="preserve">Ad tertiam rationem reſponſum ē ibi
                    <lb/>
                  vſ ad vltimam replicam: </s>
                  <s xml:id="N27796" xml:space="preserve">Ad quã reſpondeo con-
                    <lb/>
                  cedendo illatū: </s>
                  <s xml:id="N2779B" xml:space="preserve">Nec hoc ē incõueniēs / vt patet ex ter­
                    <lb/>
                  tia concluſione primi dubii: ex quinta cõcluſione cū
                    <lb/>
                  primo et ſecundo correlariis: quibus adde in ca-
                    <lb/>
                  ſu oculū aquile optime diſpoſitum non videre obie­
                    <lb/>
                  ctum ſibi debite approximatū in quantocū inten­
                    <lb/>
                  ſo lumine. </s>
                  <s xml:id="N277A8" xml:space="preserve">quod ſic probatur poſito /  ſit oculus aq̇­
                    <lb/>
                  le bene diſpoſitus vbi eſt gradus .4. latitudinis lu­
                    <lb/>
                  minis vniformiṫ difformis. </s>
                  <s xml:id="N277AF" xml:space="preserve">obiecto pedali ſibi de-
                    <lb/>
                  bite approximato. </s>
                  <s xml:id="N277B4" xml:space="preserve">rarefiat ergo. </s>
                  <s xml:id="N277B7" xml:space="preserve">illa latitudo lumi­
                    <lb/>
                  nis: quouſ latitudo luminis circunſtãs pedale ſit
                    <lb/>
                  tam parue potentie  non ſufficiat īmutare oculuꝫ
                    <lb/>
                  aquile: quo poſito oculus aquile nõ videbit / ergo ꝓ­
                    <lb/>
                  poſitum (volo enim quod ſemper oculus aquile et
                    <lb/>
                  pedale ſint ꝓpe gradū .4.) et ſicut arguit̄̄ de lumine
                    <lb/>
                  vt .4. arguas tu de quouis alio. </s>
                  <s xml:id="N277C6" xml:space="preserve">Adde ſecundo /  a.
                    <lb/>
                  luminoſum poteſt naturaliter producere lumen vni­
                    <lb/>
                  forme. </s>
                  <s xml:id="N277CD" xml:space="preserve">Quod ſic oſtenditur. </s>
                  <s xml:id="N277D0" xml:space="preserve">pono /  a.
                    <lb/>
                  ꝓducat latitudinem luminis ab octauo vſ ad nõ
                    <lb/>
                  gradum et  vndiqua circa luminoſum in puncto
                    <lb/>
                  vbi eſt gradus .4. ponatur obſtaculum cauſans re-
                    <lb/>
                  flexionem luminis. </s>
                  <s xml:id="N277DB" xml:space="preserve">quo poſito iam luminiuoſum ꝑ li­
                    <lb/>
                  neam reflexam ꝓducet verſus ſe lumen a .4. vſ ad
                    <lb/>
                  non gradum. </s>
                  <s xml:id="N277E2" xml:space="preserve">et iam in illo medio ante reflexionem
                    <lb/>
                  erat latitudo a .4. vſ ad .8. / igitur manebit latitu-
                    <lb/>
                  do vniformis. </s>
                  <s xml:id="N277E9" xml:space="preserve">Et ſi dicas  nõ ꝓducet luminoſuꝫ lu­
                    <lb/>
                  men a quarto vſ ad non gradū ꝑ tantam diſtan-
                    <lb/>
                  tiam per lineam reflexam ꝑ quantã per lineam re-
                    <lb/>
                  ctam. </s>
                  <s xml:id="N277F2" xml:space="preserve">Tunc volo /  obſtaculum approximetur cor-
                    <lb/>
                  pori luminoſo et habebitur propoſitum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N277F7">
                  <s xml:id="N277F8" xml:space="preserve">Ad quartam rationem reſponſum eſt
                    <lb/>
                  vbi vſ ad vltimam replicam. </s>
                  <s xml:id="N277FD" xml:space="preserve">Ad quam reſpõdeo
                    <lb/>
                  concedendo quod infertur: nec illud eſt incõueniens</s>
                </p>
                <p xml:id="N27802">
                  <s xml:id="N27803" xml:space="preserve">Ad quintam rationem reſpondeo con­
                    <lb/>
                  cedendo illatum. </s>
                  <s xml:id="N27808" xml:space="preserve">vt patet ex concluſionibus queſtio­
                    <lb/>
                  nis illud eſſe concedendum: et nego  illud ſit falſuꝫ</s>
                </p>
                <p xml:id="N2780D">
                  <s xml:id="N2780E" xml:space="preserve">Ad ſextam rationem reſponſum ē ibi
                    <lb/>
                  vſ ad vltimam replicam ad quam reſpondeo ne-
                    <lb/>
                  gando ſequelam. </s>
                  <s xml:id="N27815" xml:space="preserve">Et ad probationem nego conſe-
                    <lb/>
                  quentiam.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2781A">
                  <s xml:id="N2781B" xml:space="preserve">Ad ſeptimam rationem reſpondet ſe-
                    <lb/>
                  cundum dubium huius queſtionis.</s>
                </p>
              </div>
              <div xml:id="N27820" level="4" n="2" type="chapter" type-free="capitulum">
                <head xml:id="N27825" xml:space="preserve">Capitulum ſecundum in quo
                  <lb/>
                agitur de intenſione et remiſ-
                  <lb/>
                ſione formarum.</head>
                <cb chead="Capitulum ſecundum."/>
                <p xml:id="N2782E">
                  <s xml:id="N2782F" xml:space="preserve">QUoniam intenſio forme ſeque­
                    <lb/>
                  la eſt alterationis naturaliter, aut for-
                    <lb/>
                  me ꝓductionis: </s>
                  <s xml:id="N27836" xml:space="preserve">Queritur an forma poſ­
                    <lb/>
                  ſit intendi.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2783B">
                  <s xml:id="N2783C" xml:space="preserve">Et arguitur primo  non. </s>
                  <s xml:id="N2783F" xml:space="preserve">quia ſi for-
                    <lb/>
                  ma poſſet intendi: hoc maxime fieret ꝑ cõtrarii de-
                    <lb/>
                  purationē. </s>
                  <s xml:id="N27846" xml:space="preserve">ſed conſequens eſt falſum: igitur illḋ ex
                    <lb/>
                  quo ſequitur. </s>
                  <s xml:id="N2784B" xml:space="preserve">Sequela patet per phm̄ tertio topi-
                    <lb/>
                  coꝝ dicētem illa que ↄ̨trariis ſuis ſunt in ꝑmixtio-
                    <lb/>
                  ra: magis ſunt alia. </s>
                  <s xml:id="N27852" xml:space="preserve">vt illud eſt albius quod ē nigro
                    <lb/>
                  impermixtiꝰ: igitur intenſio forme fit ꝑ depuratio­
                    <lb/>
                  nem a contrario. </s>
                  <s xml:id="N27859" xml:space="preserve">Itē aurum ꝑ maiorem depuratio­
                    <lb/>
                  nem fit magis fuluū vt experientia docet: igit̄̄ intē-
                    <lb/>
                  ſio coloris auri fit ꝑ cõtrarii depurationē. </s>
                  <s xml:id="N27860" xml:space="preserve">Sed fal­
                    <lb/>
                  ſitas ↄ̨ñtis arguit̄̄ / q2 aliqua forma intenditur: et nõ
                    <lb/>
                  per depurationem a cõtrario: igitur ītenſio forme
                    <lb/>
                  non fit ꝑ contrarii depurationeꝫ. </s>
                  <s xml:id="N27869" xml:space="preserve">Añs arguitur de
                    <lb/>
                  charitate q̄ nõ intēditur per depurationem a con-
                    <lb/>
                  trario / vt patet auctoritate theologorū. </s>
                  <s xml:id="N27870" xml:space="preserve">Patet etiã
                    <lb/>
                  de lumine quod non intenditur per contrarii depu­
                    <lb/>
                  rationē: cum lumen non habeat contrariū.
                    <note position="right" xlink:href="note-0236-01a" xlink:label="note-0236-01" xml:id="N27891" xml:space="preserve">Dicitur.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N2787C" xml:space="preserve">¶ Di-
                    <lb/>
                  ces diſtinguendo /  aliqua forma non intendatur ꝑ
                    <lb/>
                  contrarii depurationē. </s>
                  <s xml:id="N27883" xml:space="preserve">aut forma habens contra-
                    <lb/>
                  rium: et ſic negatur. </s>
                  <s xml:id="N27888" xml:space="preserve">aut non habens contrarium et
                    <lb/>
                  ſic conceditur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N27897">
                  <s xml:id="N27898" xml:space="preserve">Sed contra / quia aliqua forma habēs
                    <lb/>
                  contrarium non intenditur depuratione contrarii /
                    <lb/>
                  igitur ſolutio nulla. </s>
                  <s xml:id="N2789F" xml:space="preserve">Añs probatur et pono caſū / 
                    <lb/>
                  aliq̇s non habituatꝰ habitu ↄ̈rio caſtitatis acq̇rat
                    <lb/>
                  hītū caſtitatꝪ ꝑ actꝰ freq̄tatos. </s>
                  <s xml:id="N278A6" xml:space="preserve">Quo poſito talis
                    <lb/>
                  intendit habitū caſtitatis: et tamen nõ intendit illū
                    <lb/>
                  a contrario ipſū depurãdo cū nõ habeat eius cõtra­
                    <lb/>
                  rium ex caſu: igitur aliqua forma habens contrari­
                    <lb/>
                  um non intenditur depuratione cõtrarii / quod fuit
                    <lb/>
                  ꝓbandum. </s>
                  <s xml:id="N278B3" xml:space="preserve">Item aſſenſus alicuiꝰ ꝓpoſitionis intē-
                    <lb/>
                  ditur abſ depuratione aſſenſus ſui cõtradictorii:
                    <lb/>
                  cum aſſenſus duarū contradictoriarū impoſſibili-
                    <lb/>
                  ter ſe cõpatiuntur vt inferius videbitur: igitur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N278BC">
                  <s xml:id="N278BD" xml:space="preserve">¶ Et confirmatur / q2 ſi forma ſic intenderetur: ſeq̄-
                    <lb/>
                  retur non poſſe caliditatē intendi quin ſimul ī eiuſ-
                    <lb/>
                  dē caliditatis ſubiecto frigiditas intendatur. </s>
                  <s xml:id="N278C4" xml:space="preserve">ↄ̨ñs
                    <lb/>
                  eſt falſum et cõtra experientiam: igitur illud ex quo
                    <lb/>
                  ſequitur. </s>
                  <s xml:id="N278CB" xml:space="preserve">Sequela ꝓbatur / q2 ſi caliditas intendi­
                    <lb/>
                  tur: ipſa (per te) minꝰ ꝑmiſcetur frigiditati. </s>
                  <s xml:id="N278D0" xml:space="preserve">et vltra
                    <lb/>
                  ipſa caliditas minus ꝑmiſcetur frigiditati: igit̄̄ fri­
                    <lb/>
                  giditas minus ꝑmiſcetur caliditati. </s>
                  <s xml:id="N278D7" xml:space="preserve">et vltra: frigidi­
                    <lb/>
                  tas minus permiſcetur caliditati: igitur frigiditas
                    <lb/>
                  intenditur quandoquidē ſecundum opinionem fri­
                    <lb/>
                  giditatem intendi nihil eſt aliud ꝙ̄ frigiditatē a ca­
                    <lb/>
                  liditate depurari et minus caliditati ꝑmiſceri: igit̄̄
                    <lb/>
                  de primo ad vltimū ſi caliditas intenditur: frigidi­
                    <lb/>
                  tas intenditur: quod fuit probandum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N278E6">
                  <s xml:id="N278E7" xml:space="preserve">Secundo ad idē arguitur ſic / q2 ſi for-
                    <lb/>
                  ma poſſet intendi: maxime intenderetur ꝑ uoue for­
                    <lb/>
                  me additionē priore manēte cū poſteriore penetra­
                    <lb/>
                  tiue et vnitiue. </s>
                  <s xml:id="N278F0" xml:space="preserve">ſed conſequens eſt falſum: igitur illḋ
                    <lb/>
                  ex quo ſequitur. </s>
                  <s xml:id="N278F5" xml:space="preserve">Sequela patet / q2 alis ſequeretur
                    <lb/>
                  qualitatem ſimpliciter eſſe indiuiſibilem quo ad in­
                    <lb/>
                  tenſionem. </s>
                  <s xml:id="N278FC" xml:space="preserve">et per conſequens alteram alterationem non eē
                    <lb/>
                  intenſiorem quod eſt falſum. </s>
                  <s xml:id="N27901" xml:space="preserve">Sed falſitas conſeq̄n­
                    <lb/>
                  tis arguitur. </s>
                  <s xml:id="N27906" xml:space="preserve">q2 ſi forma intenderetur per noue for­
                    <lb/>
                  me additionem etc. / ſequeretur quãlibet albedinem
                    <lb/>
                  eſſe infinite perfectionis: ſed conſequens eſt manife­
                    <lb/>
                  ſte īpoſſibile / igitur illud ex quo ſequitur /. </s>
                  <s xml:id="N2790F" xml:space="preserve">Sequela
                    <lb/>
                  ꝓbatur et ſuppoſito /  quelib3 albedo ſit perfectior
                    <lb/>
                  nigredine: pono /  in a. ſubiectum intendatur albe­
                    <lb/>
                  do a non gradu in hora per continuam noue albe- </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>